5.2.7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid

Welke belangrijke ontwikkelingen zien we voor 2023?

Riolering
Door klimaatverandering zullen hevige regenbuien vaker voorkomen. Ook wordt het droger en heter. Om in de toekomst het risico op waterovelast beperkt te houden moeten wij de riolering en het stedelijk watersysteem hierop aanpassen. Hierbij zijn vooral grotere bovengrondse maatregelen nodig om het teveel aan water tijdelijk te bergen, zowel in groenstroken van de gemeente als op particulier terrein. Wij kiezen voor een duurzame aanpak en richten de openbare ruimte in met robuuste oplossingen om de hevige neerslag op te kunnen vangen. Door daarnaast te investeren in maatregelen op de meest kwetsbare locaties, houden wij de risico's op wateroverlast beperkt. Door water langer vast te houden kunnen wij een buffer realiseren voor droge tijden. Extra groen en water in de openbare ruimte vermindert hittestress. Maatregelen voor extra groen en water in de stad combineren wij om wateroverlast, droogte en hittestress terug te dringen. Bij alle projecten nemen wij dit als uitgangspunt. Ook stimuleren wij particulieren om minder stenen en meer groen aan te leggen. Wij doen dat informatief middels de website "GroenBlauwTwente". Ook is een pilot gestart om het ontstenen van voortuinen integraal mee te nemen bij herinrichtingsprojecten.

In 2021 zijn de klimaatdialogen gevoerd met bewoners en partijen uit de gezondheidszorg. We gaan in 2023 uitvoering geven aan de resultaten van de klimaatdialogen.

Wij zijn bezig met het opstellen van een nieuw Gemeentelijk Rioleringsplan 2023-2027. Het is de verwachting dat dit rioleringsplan in het voorjaar van 2023 wordt vastgesteld.

Afval
Wij willen onze wereld goed doorgeven aan volgende generaties. Echter grondstoffen raken op, de zeespiegel stijgt en het leefklimaat staat onder druk. Wij moeten samen met onze inwoners verantwoordelijkheid nemen. Daarom zetten wij in op het voorkomen van afval, goed scheiden ervan, het minimaliseren van het gebruik van grondstoffen en hergebruik van afvalstromen in plaats van het verbranden of storten.

Ons beleid heeft de afgelopen jaren gezorgd voor een duidelijke afname van de volumes restafval. En daardoor voor relatief lage kosten voor onze inwoners. Wel zien wij op een aantal plekken in de stad bijplaatsingen van afval. Dit zorgt voor irritatie bij inwoners. In 2023 gaan wij onderzoeken welke serviceverhogende maatregelen wij kunnen nemen. Daarnaast blijven wij inzetten op communicatie en handhaving.

Wij zijn samen met de andere Twentse gemeenten bezig om de tijdelijke afspraken met Nedvang over de kwaliteit en de vergoedingenstructuur van het ingezamelde plastic en metalen verpakkingen en drankenkartons (PMD) een structureel karakter te geven. In de tijdelijke situatie voeren gemeenten verbeterplannen uit en ontvangen wij een lagere vergoeding voor PMD met 15-35% vervuiling. Onze insteek is zoveel mogelijk PMD te recyclen tegen zo laag mogelijke kosten.

Milieu/Omgevingsplan
Met de Omgevingswet wordt de gemeente meer dan voorheen verantwoordelijk voor het stellen van milieuregels. Voor lokale milieu-effecten zoals geluid, geur en trillingen gelden geen landelijke normen meer. Wij moeten als gemeente in het Omgevingsplan deze aspecten zelf gaan reguleren, als integraal onderdeel van de andere regels. Met betrekking tot de omgevingsveiligheid introduceert de Omgevingswet brand-, explosie en gifwolkaandachtsgebieden. Binnen deze aandachtsgebieden moet de gemeente, in overleg met de Veiligheidsregio, beoordelen of de het risico aanleiding geeft om maatregelen te treffen en welke maatregelen dat moeten zijn.

Duurzaamheid
Via de maatschappelijke opgave duurzaamheid, werken we aan de complexe en omvangrijke vraagstukken op het gebied van klimaatverandering en –adaptatie, energietransitie, circulaire duurzame economie, energiebesparing, mobiliteit en een inclusieve gezonde samenleving. Zie ook paragraaf 5.1 'Hengelo in verbinding: bouwen aan een strategische agenda'. Een succesvol duurzaamheidsbeleid is alleen mogelijk in nauwe samenwerking met inwoners, medeoverheden, bedrijven en instellingen.

Met het oog op het nakomen van internationale en landelijke verplichtingen voorzien wij dat Europa en het Rijk op diverse vlakken met een aanscherping van het duurzaamheidsbeleid komt. Hierbij wordt een balans gezocht tussen stimulering, subsidiëring en regulering/normering. Ook komen er substantieel extra middelen beschikbaar voor lagere overheden om uitvoering te kunnen geven aan het Klimaatakkoord voor de opgave van de energietransitie.

Wij continueren de onderzoeken en verdere voorbereidingen voor de eerste zon- en windprojecten. Wij starten, als uitvloeisel van de Transitievisie Warmte, met het opstellen van de eerste wijkuitvoeringsplannen. In de Nijverheid werken wij toe naar de uitvoering. Mochten de rijksmiddelen niet tijdig of in (te) beperkte mate beschikbaar komen, dan zullen voor genoemde activiteiten keuzes gemaakt moeten worden in prioritering, tijdpad of ambities, want de beschikbare formatie biedt daartoe onvoldoende capaciteit. Het emmisieloos vervoer krijgt een steeds grotere rol en de verduurzaming van bedrijven en -terreinen wordt een belangrijke factor in de energietransitie. Onder meer door het stimuleren van zon op dak, gevels en parkeerterreinen. Ook in 2023 leveren wij vanuit duurzaamheid onze bijdrage aan de totstandkoming van de omgevingsvisie.

De koers met daarbinnen de geprioriteerde opgaven is duidelijk. Alleen de omvang van de opgaven en de bijbehorende middelen is groter geworden. Daarbij komt dat de menskracht beperkt is (gebleken). We willen dat de middelen vooral voor inwoners en de uitvoering moeten worden ingezet, maar merken dat onze capaciteit aan menskracht onvoldoende is om alles te realiseren. Er is sprake van discrepantie tussen de inhoudelijke ambities en de beschikbare menskracht. Dit maakt dat de middelen die in 2022 beschikbaar zijn voor duurzaamheid naar verwachting niet volledig worden besteed. Daarom wordt voorgesteld om de resterende middelen duurzaamheid (waaronder de rijksuitkering van € 480.000 voor uitvoeringslasten over te hevelen naar reserve duurzaamheid) zodat het beschikbaar is in 2023. Daarmee kunnen we dan wel vrijwel het totale pakket uit de Zomerbrief (totaal € 1 miljoen) in 2023 ook daadwerkelijk uitvoeren en blijft de ambitie ongewijzigd. De uitgaven die in 2022 voor bijvoorbeeld energiearmoede en energiebesparing nodig zijn, kunnen we eventueel dekken uit de lopende middelen. De ambitie is om minimaal het inhoudelijke pakket uit de Zomerbrief meerjarig door te zetten. Afhankelijk van de rijksbijdragen betekent dit wel dat de gemeentelijke bijdrage van (nu) € 480.000 een structureel karakter moet krijgen. Voor 2023 is het dus niet extra nodig maar, afhankelijk van het rijksgeld, in 2024 e.v. wel.

Volksgezondheid
Met betrekking tot volksgezondheid is het van belang te beseffen dat een groot deel van de middelen die wij daarvoor sinds 2017 ontvangen, Gezond in de stad (GIDS), per 2023 stoppen. En dat terwijl gezondheid door Corona hoog op de agenda staat. De activiteiten die wij uitvoeren met deze middelen dragen bij aan onze doelstellingen uit het meerjarenplan gezondheid Gezondheid op de agenda.
Ook van de impulsmiddelen Kansrijke Start, die wij sinds vier jaar ontvangen, is nog niet bekend of ze vanaf 2023 door gaan. Met de inzet van deze middelen willen wij bereiken dat de eerste 1000 dagen van ieder kind zo goed mogelijk zijn, omdat deze cruciaal zijn voor een optimale ontwikkeling en hiermee kans op een goede toekomst.
Het ministerie is aan het kijken naar een bundeling van verschillende geldstromen in een specifieke uitkering, waarin ook bovengeneomde middelen terug lijken te komen. De bestemming van de middelen sluit inhoudelijk perfect aan op de sociale basis en selectieve preventie van het transformatieplan.
In afwachting daarvan gaan wij in 2023 verder met de in gang gezette ontwikkelingen, omdat ze naadloos aansluiten bij de gewenste richtingen binnen het transformatieplan.

Volksgezondheid is een onderwerp dat veel raakvlakken kent met andere taken waarvoor de gemeente Hengelo verantwoordelijk is. Denk aan de omgevingsvisie, onze klimaatadaptatiestrategie, ons Sportakkoord en de aandacht voor personen met verward gedrag.

Relevante beleidsnota's

• Gezondheid op de agenda, meerjarenplan gezondheid gemeente Hengelo (2019)

• Een gezonde toekomst, langjarig programma voor de publieke gezondheid in Twente (GGD, 2019)

• Beleidsprogramma sociaal 2021 - 2025

• Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) 2018-2022

• Nota bodembeheer regio Twente, Twents beleid veur oale groond 2.0 (2018)

• Regionale bodemkwaliteitskaart gemeente Hengelo (2018)

• Beleidsregels PFAS regiogemeenten Twente (2020)

• Twente bodemkwaliteitskaart PFAS (2020)

• Visie Bodem en Ondergrond Hengelo (2021)

• Keuzescenario Afvalloos Hengelo (2015)

• Landelijk Afval Plan 3 2017-2029

• Slimmer omgaan met grondstoffen

• Nota geluid, herziening 2015

• VTH Beleid Twente en de Nadere uitwerking VTH beleid Twente (2019)

• Klimaatadaptatiestrategie Hengelo (2022)

• Ontwerp Transitie Visie Warmte

• Contouren Hengelo nu voor de toekomst - Duurzaam Kompas 2050 en verder

• Omgevingsprogramma Nieuwe Energie Hengelo 2021-2030

Verbonden partijen

Gemeenschappelijke Regeling Gezondheid
Per juli 2021 is de nieuwe Gemeenschappelijke Regeling Gezondheid in werking getreden, die inmiddels de naam SamenTwente heeft gekregen. Onder SamenTwente vallen de GGD (Gemeenschappelijke gezondheidsdienst), OZJT (Organisatie voor Zorg en Jeugd in Twente) en VTT (Veilig Thuis Twente). Ook wordt gastheerschap geboden aan Kennispunt Twente.
SamenTwente is een organisatie voor en door de 14 Twentse gemeenten. Samen zorgen wij voor inkoop van de juiste (geïndiceerde) maatwerkondersteuning zodat het beschikbaar is voor inwoners die het nodig hebben. Samen werken wij aan de veiligheid en gezondheid van mensen door middel van preventie, (gezondheids)-bescherming en verminderen van gezondheidsverschillen.

Recreatieschap Twente, portefeuillehoudersoverleg Afval en Duurzaamheid/Regio Twente, portefeuillehoudersoverleg Informatie Service Punt (ISP) Milieu
Recreatieschap Twente werkt samen met gemeenten aan een afvalloos en duurzaam Twente.

Twente Milieu
Twente Milieu is afvalinzamelaar voor de gemeente Hengelo. Gemeente Hengelo is aandeelhouder.

Twence
Twence is afvalwerker en duurzaamheidsbevorderaar voor de gemeente Hengelo. Gemeente Hengelo is aandeelhouder.

GR Omgevingsdienst Twente (ODT)
De ODT houdt in opdracht van ons toezicht op milieuregelgeving en uitvoering van bodemsaneringen, behandelt milieudeel vergunningaanvragen en - meldingen en adviseert op milieuaspecten, zoals bodem, geluid, lucht, externe veiligheid en asbest.

Waterschap Vechtstromen
Het waterschap onderhoudt en beheert de belangrijke waterlopen en vijvers in Hengelo.

Twents waternet
Twents waternet is het samenwerkingsverband tussen de 14 Twentse gemeenten, het waterschap Vechtstromen en de provincie Overijssel.

Gemeentelijk Belastingkantoor Twente (GBT)
Het belastingkantoor int gemeentelijke belastingen en heffingen voor de deelnemende gemeenten.

Enexis
Enexis is de netbeheerder van gas- en elektriciteitsnetten in diverse gemeenten in Nederland waaronder in Hengelo. Gemeente Hengelo is aandeelhouder.

Warmtenetwerk Hengelo
De gemeente Hengelo is samen met Firan (voorheen Alliander DGO) mede eigenaar van de backbone van het warmtenetwerk.

Warmtebedrijf Hengelo
De gemeente Hengelo is samen met Ennatuurlijk mede eigenaar van de distributienetten van het warmtenet in Hengelo. Het warmtebedrijf verzorgt de levering van warmte aan klanten zoals woningen en bedrijven.

Wat willen we bereiken?

Toelichting bij bovenstaande tabel:

De indicatoren zijn tot stand gekomen in samenspraak met de raad. Doel van de indicatoren is eenduidige, consistente en controleerbare gegevens te presenteren. De resultaten zijn gebaseerd op gegevens uit RES-monitor en de landelijke Klimaatmonitor. Op dit moment is het nog niet mogelijk om de gewenste eenduidigheid en controleerbaarheid te behalen vanwege de complexiteit, veelheid en verschillen van gegevens in de monitorsystemen. Zo wordt de warmte- en elektriciteitsproductie van Twence volledig aan Hengelo toegerekend. In de regio is afgesproken dat de productie van Twence aan de aandeelhoudende partijen wordt toegerekend op basis van de verhouding van aandelen. Dit is echter nog niet verwerkt in de systemen waardoor een vertekend beeld ontstaat.

Wat gaan we daarvoor anders doen in 2023?

7.1.1. Huishoudens en organisaties verbruiken minder (fossiele en niet-fossiele) energie

• Op basis van de transitievisie warmte (TVW) werken wij aan vervolgacties. Zo stellen wij een bronnenstrategie en wijkuitvoeringsplannen op. Wij leggen vast hoe en wanneer wijken van het gas af gaan en welke alternatieven daarvoor beschikbaar zijn. Dat doen wij in samenhang met RES-T 1.0 en samen met Welbions, netbeheerders, maatschappelijke partners en afvaardigingen van bewonersorganisaties/bewonersinitiatieven. De TVW wordt wettelijk verankerd in het Omgevingsplan.

• In het 1^e wijkuitvoeringsplan, Proeftuin de Nijverheid Aardgasvrij, werken wij met een integrale gebiedsgerichte aanpak. Wij werken het alternatief voor aardgas in de Nijverheid technisch en financieel verder uit en starten met de voorbereidingsfase. E.e.a is afhankelijk van de randvoorwaarden vanuit het Rijk (wettelijk kader, financiering etc.). Ook ontwikkelen wij hier instrumenten die later voor heel Hengelo bruikbaar zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld om financieringsmogelijkheden voor het verduurzamen van woningen of het aanbieden van gerichte informatie over toe te passen maatregelen.

• Als uitvloeisel van de strategische visie bedrijventerreinen werken wij samen met de besturen van de bedrijventerreinen Westermaat en Twentekanaal aan de uitwerking van de intentieovereenkomsten om de bedrijven en terreinen te verduurzamen op de onderdelen energie, natuur, mobiliteit en circulaire economie. Dat doen wij als opstap naar een integrale gebiedsgerichte aanpak en het aardgasvrij/ready maken (via een Wijkuitvoeringsplan). Voor het gebied Twentekanaal concretiseren we mogelijkheden om grijs te vergroenen bij deelname aan de Werklandschappen van de toekomst.

• In lijn met het Omgevingsprogramma Nieuwe Energie en de Transitie Visie Warmte zetten wij actief in op energiebesparing. Wij geven uitvoering aan het stimuleringsplan energiebesparing voor diverse doelgroepen en sectoren. Wij bouwen voort op het Energieloket. Wij hebben hierbij specifieke inzet op de doelgroep kwetsbare huishoudens die in (energie)armoede (dreigen te) verkeren.

7.1.2 Huishoudens en organisaties wekken meer duurzame energie op met behulp van zon, wind of warmtebronnen

• Wij herijken de bijdrage van Hengelo aan de Regionale Energie Strategie-Twente (RES-T) 2.0 en geven invulling aan de Hengelose bijdrage uit de RES 1.0. Ook nemen wij deel aan de pilot om een regionale Omgevingseffect rapportage (OER) uit te voeren.

• Op basis van het Omgevingsprogramma Nieuwe Energie werken wij aan de realisatie van zonnevelden en bezinnen ons op verdere stappen bij windenergie. Wij zetten daarbij maximaal in op zonnepanelen op daken, parkeerplaatsen en gevels en faciliteren initiatieven in de samenleving die willen bijdragen aan realisatie. De gemeente geeft zelf het goede voorbeeld door eigen Niet In Exploitatie Genomen Gronden (NIEGG) en daken van het eigen vastgoed te benutten zoals door te werken aan realisatie van het zonneveld Boeldershoek.

• Als gevolg van toenemende drukte op het elektriciteitsnet is er sprake van netcongestie. Dit belemmert de mogelijkheden voor invoeding van duurzaam opgewekte elektriciteit en mogelijk in de toekomst ook voor afname. Wij werken in goed overleg met de netbeheerders aan (innovatieve) oplossingen.

• Wij gebruiken het ontwikkelde dashboard data en monitoring om de voortgang van de transitie te kunnen volgen en waarderen.

7.1.3 Er is minder afval en grondstoffen worden meer en vaker opnieuw gebruikt (circulaire economie)

• Wij voeren de biobox in zodat we we ook bij huishoudens in hoogbouw bioafval gescheiden kunnen inzamelen (23-NB-7.5).

• Wij onderzoeken de mogelijkheden voor serviceverhogende maatregelen.

• Wij verlengen de proef met de afvalbalie, zodat inwoners in hun eigen wijk grondstoffen kunnen inleveren (23-NB-7.6).

• Wij willen een circulair ambachtscentrum op het milieupark aan de Wegtersweg realiseren. Hier kunnen materialen en producten op een duurzame wijze worden gerepareerd, opgeknapt en hergebruikt.

• Wij werken aan verdere integratie van circulariteit in ons beleid en werkzaamheden.

• Wij blijven oog houden voor de hulpbehoevenden en kwetsbaren in de samenleving. Wij gaan coulant om met aanvragen voor een zorgcontainer of tegemoetkoming in de kosten bij veel medisch afval.

7.2.1 Hengelo heeft meer capaciteit om water op te vangen bij hevige neerslag

• Waar mogelijk realiseren wij extra waterberging in de openbare ruimte.

• Wij houden water langer vast in de openbare ruimte voordat het afgevoerd wordt naar beken.

• Wij realiseren extra groen in de openbare ruimte voor verkoeling.

• Wij stimuleren particulieren om minder verharding en meer groen in de tuinen aan te leggen.

• Wij werken samen met woningcorporatie Welbions om meer klimaatadaptieve maatregelen te treffen.

• Bij projecten nemen wij klimaatadaptatie als belangrijk uitgangspunt mee.

• Wij betrekken bij het thema klimaatadaptatie ook nadrukkelijk gezondheidseffecten van o.a. hittestress.

7.3 Inwoners van Hengelo leven in betere gezondheid

7.3.1 Hengeloërs hebben een gezondere levensstijl

• In 2023 zetten wij met de Gezonde Schoolaanpak meer in op de mentale gezondheid van jongeren in Hengelo.

• In 2023 intensiveren wij de JOGG- aanpak. Met JOGG (Jongeren op gezond gewicht) zetten wij in op een gezonde, sociale en fysieke leefomgeving voor jongeren in Hengelo.

• In 2023 is er meer aandacht voor een gezonde, groene, klimaat adaptieve omgeving.

7.3.2 Het verschil in ervaren gezondheid tussen inwoners met een hoge en een lage sociaal economische status (SES) is kleiner geworden

• Wij gaan de gezondheidsverschillen verkleinen door extra aandacht te besteden aan de thema’s vroeg signalering armoede en kwetsbare baby’s en hun ouders.

• Wij zetten middelen van gezondheidsbeleid in daar waar wij de meeste gezondheidswinst verwachten te halen. Dat wil zeggen: wij richten ons preventiebeleid op groepen inwoners of wijken met het meeste risico op gezondheidsverlies.

7.4.1 In 2023 gaan we:

• Vaststellen welke geluidbelasting woningen ondervinden door het wegverkeer: dit heet de basisgeluidemissie. Dit is de nulsituatie op basis waarvan we effecten op wegverkeerslawaai door ruimtelijke ontwikkelingen kunnen vaststellen en beoordelen of het nodig is maatregelen te treffen.

• Standaard milieuregels die wij van de rijksoverheid hebben meegekregen (de zogenoemde bruidsschat) toetsen aan bestaand beleid (zoals geluid- en bodembeleid) en zonodig aanpassen aan de Hengelose situatie.

• Enkele maatregelen uitvoeren in het kader van het Schone luchtakkoord.

• Een semi-permanente kantoorunit met ontvangstruimte en openbare toiletvoorzieningen realiseren op de begraafplaats aan de Deurningerstraat (23-NB-7.1).

Wat blijven we doen?

Milieu(beheer) en duurzaamheid

• De (diepe) ondergrond heeft blijvend onze aandacht. Wij zetten de samenwerking met de andere Twentse gemeenten en de provincie Overijssel voort, omdat wij in de regio afwegingen willen maken over het duurzaam gebruik van de bodem en ondergrond in de toekomst. Samen met Almelo en Enschede is de 'visie Bodem en Ondergrond' opgesteld, waarmee wij in beeld gebracht hebben hoe de bodem en ondergrond kunnen bijdragen aan maatschappelijke opgaven als klimaatadaptatie, energietransitie of circulaire economie/landbouw. De visie zal verder uitgewerkt worden in de vorm van een werkprogramma. Daarnaast zal ook onderzoek gedaan worden naar Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) en PFAS en wat dit gaat betekenen voor Hengelo.

• De werkzaamheden omtrent de implementatie van de Omgevingswet voor bodem zullen ook in 2023 verder voortgezet worden en ook in 2023 kan weer gebruik worden gemaakt van de SPUK (Specifieke Uitkering) Bodem om bepaalde projecten en trajecten te financieren.

• Beleid maken en adviseren over milieu, bodem, geluid en duurzaamheid, wel op basis van de veranderde regelgeving op grond van de Omgevingswet.

• De duurzaamheidsvisie en de opgaves voor duurzaamheid vormen de basis voor de activiteiten en een integrale benadering van de duurzame vraagstukken op het gebied van energie, mobiliteit, klimaatadaptatie, circulariteit, economie en gezonde, inclusieve, leefbare samenleving.

• Wij ontwikkelen een gemeentebreed dekkend netwerk voor laadinfrastructuur aan de hand van de Plankaart laadpalen 2022-2025. Dit biedt ook inzicht in de locaties voor nog te ontwikkelen laadfaciliteiten in de openbare ruimte.

• Ook gaan wij aan de hand van het Mobiliteitsplan verder aan de slag met duurzame mobiliteit, zoals bijvoorbeeld duurzame (stads)logistiek.

• Wij voeren een actief communicatie- en participatiebeleid om de inwoners zo vroeg en zo veel mogelijk te betrekken bij belangrijke ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid.

• Omdat de transitie naar een duurzame samenleving van ons allemaal is, faciliteren wij initiatieven uit de samenlevingdie bijdragen aan een gezond, groen en energieneutraal hengelo.

• De stimuleringsregeling groene daken blijft van kracht.

• Aan de hand van een meerjaren onderhoudsplan (MJOP) werken wij systematisch aan de verduurzaming van het maatschappelijk vastgoed. Ook ondersteunen wij bedrijven met de verduurzamingsopgave.

• Wij zetten in op het aardgasvrij maken van Hengelo waaronder de proeftuin Nijverheid.

• Beheren en onderhouden van openbare toiletvoorzieningen.

• De Omgevingsdienst Twente (ODT) houdt in opdracht van ons toezicht op milieuregelgeving en uitvoering van bodemsaneringen en behandelt vergunningaanvragen en meldingen. Gemeente heeft vergewisplicht op deze taken.

Riolering

• Wij zorgen voor een doelmatige afvoer van afvalwater, overtollig grondwater en (afgekoppeld) hemelwater.

• Wij blijven rioolheffing innen.

Afval

• Inzamelen van afval en grondstoffen huis-aan-huis, met verzamelcontainers en met de afvalbalie.

• Verwerken van afval en grondstoffen.

• Exploiteren van het milieupark aan de Wegtersweg.

• Inwoners bewust maken van het belang van afval scheiden: afval is grondstof.

• Uitvoeren van afvalinspecties door toezichthouders.

• Afvalstoffenheffing ontvangen. Uitgangspunt is dat de totale afvalbegroting kostendekkend is. De gemeente maakt geen winst op afval.

Begraafplaatsen

• Het beheren en onderhouden van twee begraaf- en gedenkparken (Deurningerstraat en Oldenzaalsestraat) en het op deze begraaf- en gedenkparken uitvoeren van de begrafenissen en het zorg dragen voor de asbestemmingen.

• Plaatsen urnenzuilen, kelders, aanbrengen grafnummering.

• Het bijhouden van de administratie (o.a. locatie graven en persoonsgegevens).

• Het jaarlijks mede organiseren en begeleiden van een lichtjestocht op de Begraaf- en gedenkplaats Oldenzaalsestraat ter nagedachtenis van overledenen die begraven zijn in het begraaf- en gedenkpark en een Allerzielenviering rond Allerzielen (2 november) op het begraaf- en gedenkpark Deurningerstraat.

• 2 x per jaar (voor- en najaar) onderhouden van de Joodse Begraafplaats aan de Dennenbosweg.

• Gildebor organiseert en begeleidt jaarlijks activiteiten op beide begraaf- en gedenkparken tijdens de Open Monumentendag (1 x per jaar).

Volksgezondheid

• Met het Lokaal Preventieakkoord (LPA) sluiten wij aan bij Nationale Preventieakkoord: een rookvrije generatie, minder overgewicht en minder overmatig alcoholgebruik. Wij doen dit in nauwe samenwerking met de GGD Twente.

• Wij blijven inzetten op het versterken en intensiveren van de GLI (gecombineerde leefstijl interventies).

• Wij blijven inzetten op de aanpak van middelengebruik, samen met onze regionale en lokale ketenpartners. Die aanpak is zowel represssief als preventief.

• Wij blijven inzetten op meer kansengelijkheid in gezondheid met nadruk op aanpak aan het begin van de levensloop (Kansrijke Start en Nu niet Zwanger) en met extra aandacht voor achterliggende problematiek. Dit is een onderdeel van versterken van de sociale basis en het leggen van de nadruk op selectieve preventie, zoals dat is verwoord in het Transformatieplan.

• Met het gezondheidsbeleid zetten wij in op integrale, gebieds- of themagerichte vroegtijdige preventie bij beginnende problematiek. Daarin werken wij samen met andere partners (publiek – privaat) en met inwoners. Dit doen wij vanuit het gedachtegoed van positieve gezondheid, zoals wij dat ook hebben benoemd in het Transformatieplan.

• Samen met de veertien Twentse gemeenten, zorgverzekeraar en zorgkantoor Menzis, GGD Twente en de provincie Overijssel blijven wij inzetten op het bevorderen van de samenwerking op het snijvlak van zorg, welzijn en wonen met het oog op het realiseren van de juiste zorg op de juiste plek de inwoners van Twente (Twentse Koers). Ook het verminderen van gezondheidsverschillen tussen inwoners van Twente is hierbij een doel. Dit kunnen wij niet zonder partners zoals zorgaanbieders, welzijnsstichtingen, huisartsen, inwonersinitiatieven en schuldhulpverleningsorganisaties en dergelijke.

Wat mag het kosten?

Financiële toelichting

7.1 Volksgezondheid (€ 40.000 voordeel)

• Ultimo 2022 eindigt het programma GIDS (Gezond in de Stad). Wij zullen de rijksmiddelen vanaf 2023 niet meer ontvangen en de hieraan gelieerde activiteiten (waar dus een rijksbijdrage van € 158.000 voor beschikbaar was) niet meer uitvoeren. Het ministerie is aan het kijken naar een bundeling van verschillende geldstromen in een specifieke uitkering, waarin ook bovengenoemde middelen terug lijken te komen. In afwachting daarvan gaan wij in 2023 verder met een deel van de in gang gezette ontwikkelingen, voor een bedrag van € 146.000 (23-NB-7.2 en 7.4);

• Aanpassing van onze bijdrage voor de regionale taken, welke uitgevoerd wordt door SamenTwente, leidt tot een voordeel van € 12.000 structureel (22-ZB-6.8);

• Vanaf 2023 ontvangen wij geen impulsgelden meer voor Kansrijke Start en hebben daardoor € 24.000 minder te besteden. Ook deze middelen komen mogelijk in de specifieke uitkering en in afwachting daarvan zetten wij ook in 2023 door met incidentele middelen (23-NB-7.3);

• Het restend verschil wordt veroorzaakt doordat er minder uren aan dit taakveld zijn toegerekend.

7.2 Riolering (€ 42.000 voordeel)
We verwachten weliswaar hogere exploitatielasten, maar tegelijkertijd ook hogere inkomsten uit rioolheffing. De hogere exploitatielasten worden overwegend veroorzaakt door hogere kapitaallasten ten gevolge van geplande vervangingsinvesteringen in 2022 en 2023. Dit nadelig effect wordt versterkt door het neerwaarts bijstellen van de begrote afschrijvingslasten in 2022 (o.b.v. de werkelijke cijfers, Zomerbrief 22-ZB-9.6). Daarnaast hebben we ook hogere perceptiekosten en zijn de budgetten geïndexeerd. Uit de actualisatie van het volume en de indexering van de rioolheffing blijkt dat er in 2023 hogere inkomsten te verwachten zijn. Per saldo wordt er voor 2023 een hogere dotatie in de voorziening Riolering voorzien dan in de begroting 2022.

Meerjarig gezien verwachten we hogere inkomsten, maar ook hogere kapitaallasten. Vooralsnog worden de investeringen rechtstreeks onttrokken uit de voorziening Riolering. In volgende jaren worden de vervangingsinvesteringen en andere (grond-)watergerelateerde maatregelen verwacht, die hogere kapitaallasten zullen genereren. Per saldo is dit taakveld neutraal t.a.v. de algemene middelen m.u.v. de compensabele BTW en de overhead.

7.3 Afval (€ 3.000 nadeel)
Afval is een gesloten circuit. Het verschil tussen de uitgaven en de inkomsten op dit taakveld (saldo) wat wordt gepresenteeerd is benodigd om de uitgaven op andere taakvelden die gerelateerd zijn aan afval in de begroting te kunnen dekken. Het gaat dan om kwijtschelding, BTW en om overheadkosten die feitelijk onderdeel vormen van de afvalbegroting, maar volgens de BBV-regels op andere taakvelden worden gepresenteerd. De uitgavenkant van de afvalbegroting stijgt in 2023. Deze stijging wordt veroorzaakt door de hogere verwerkingstarieven voor restafval en bioafval bij Twence en door de hogere kosten die wij moeten maken voor het opruimen van afvaldump. Omdat de afvalbegroting kostendekkend is staat hier hetzelfde bedrag aan inkomsten tegenover. Deze inkomstenstijging wordt gerealiseerd door een toename van het aantal belastingplichtigen, het feit dat er per huishouden meer aanbiedingen zijn op de ondergrondse restafvalcontainers en het restant wordt gedekt door een verhoging van het vaste tarief.

Daarnaast zijn er twee beleidsvoornemens vastgesteld die invloed hebben op de Beleidsbegroting. Het voorstel Afvalbalie (23-NB-7.6) wordt eenmalig in 2023 onttrokken uit de voorziening afval en de uitgaven van het voorstel Invoering Biobox (23-NB-7.5) worden gedekt middels zowel een GFT-tarief voor de biobox evenals een stijging van het vaste tarief.

7.4 Milieubeheer (€ 240.000 voordeel)
Aangezien het bestedingsplan Duurzaamheid voor 2023-2024 nog in ontwikkeling is levert dit een ogenschijnlijk voordeel op in 2023 ten opzichte van de begroting 2022. Dit verschil is hoofdzakelijk verklaarbaar wegens de in 2022 begrote exploitatielasten voor duurzaamheid en de personele inzet Proeftuin Nijverheid Aardgasvrij, zoals beschreven in het bestedingsplan Duurzaamheid 2021-2022. Daarnaast zijn er in 2022 extra uitgaven begroot m.b.t. verkenningen en onderzoeken die beschreven staan in het bestedingsplan bodem 2022-2025. In 2023 zijn extra middelen aangevraagd voor duurzaamheid (23-NB-7.7). Het resterende verschil op dit taakveld wordt veroorzaakt door loonindexatie en toerekening van uren.

7.5 Begraafplaatsen (€ 3.000 nadeel)
Dit taakveld laat geen significante afwijkingen zien.