6.6. Verbonden partijen

Inleiding
Verbonden partijen zijn samenwerkingsverbanden, waarin we een bestuurlijk én financieel belang hebben. We zitten in het bestuur van deze organisatie of hebben stemrecht in de ledenvergadering/aandeelhoudersvergadering én lijden verlies als de organisatie failliet gaat of als wij aangesproken kunnen worden als ze haar verplichtingen niet kan nakomen.
De beleidskaders rondom verbonden partijen liggen vast in de nota “Beleidskader Verbonden Partijen Hengelo 2013”, hierna “beleidskader” genoemd. Het financiële risico is het risico, dat de gemeente loopt als de verbonden partij failliet gaat of aanspraak maakt op niet begrote bijdragen van de gemeente. Bestuurlijke risico’s treden op als de gemeente aangesproken kan worden op haar bestuurlijke rol in de verbonden partij.
In de verschillende programma's in hoofdstuk 5 gaan we in op de bijdrage van deze partners aan maatschappelijk gewenste effecten en programmadoelstellingen. In deze paragraaf kijken we naar de kracht en zwakke punten van de organisaties zelf en de risico's die de samenwerking voor de gemeente oplevert.

Beleidskaders
De basis van het beleid is dat we samenwerking met een partij aangaan als dit het geëigende middel is om een gewenst maatschappelijk effect voor de Hengelose inwoners te realiseren. Daarmee moet de samenwerking nuttig zijn, bijdragen aan de hierin door ons geformuleerde doelstellingen. Tegenover dit nut staan de kosten voor de gemeente en het risico dat de gemeente loopt door de deelname. Deze invalshoeken moeten in balans zijn; een groter risico kunnen we pas accepteren als de bijdrage aan de doelstellingen eveneens groot is.

Bij de samenwerking gaan we uit van de zelfstandigheid en kracht van de professionele organisatie, aan wie we taken hebben toevertrouwd. In het bestuur van de organisatie worden besluiten genomen, waarmee de gemeenteraad op meer afstand staat, dan bij uitvoering in de eigen organisatie.
We zetten in op goede informatie aan onze gemeenteraad. Dat doen we door beleidsvoornemens en financiële gevolgen hiervoor voor de gemeentebegroting in begrotingen van de samenwerkingsverbanden aan de gemeenteraad uitgebreid toe te lichten, waardoor de gemeenteraad zelf kan afwegen of er voldoende wordt bijgedragen aan de door haar gewenste koers en of ze de financiële consequenties acceptabel vindt.
We betrekken de gemeenteraad in en buiten de P en C-cyclus bij belangrijke ontwikkelingen bij verbonden partijen.

Wetswijziging versterking positie van gemeenteraden
Per 1 juli 2022 is het wetsvoorstel “Versterken van de democratische legitimatie van gemeenschappelijke regelingen” in werking getreden. De wet versterkt de positie bij besluitvorming en de controlerende rol van gemeenteraden door hen meer inspraak te geven bij het treffen van gemeenschappelijke regelingen en bij het nemen van besluiten door de besturen daarvan. Verplichte wijzigingen die geen wijziging van de Gemeenschappelijke regelingen (GR’en) inhouden gaan direct in en nieuwe bepalingen waarvoor de tekst van de gemeenschappelijke regeling moet worden gewijzigd moeten 1 juli 2024 zijn aangepast.

De gemeenten hebben met de GR'en de handen ineen geslagen om alle wijzigingen tijdig geïmplementeerd te krijgen. Voor de procesregie is een regiegroep Wgr voorgesteld. Het proces is in 3 fases opgedeeld met elk een einddatum: informatie (nov. 2022), kaderstelling (juli 2023) en besluitvorming (juni 2024).
De wijzigingen hebben o.a. betrekking op keuzes tussen wel of niet zienswijzen bij verschillende onderwerpen, wel of niet een initiatief nemen voor burgerparticipatie of wel of niet een adviescommissie (waarin raadsleden) opnemen in de regeling.

Risicomanagement bij de verbonden partijen
We kunnen risico's bij verbonden partijen op meer manieren volgen. Verbonden partijen analyseren risico's en zetten deze af tegen het weerstandsvermogen. Hierover rapporteren ze in de begrotings- en verantwoordingsstukken. Daarnaast vindt u in deze paragraaf de verplichte BBV-tabellen met informatie over financiële kengetallen, zoals bijvoorbeeld eigen vermogen, schuldpositie en resultaten.
Daarnaast werken enkele gemeenten samen in een uniforme risico-inventarisatie van de verbonden partijen. De verbonden partijen beantwoorden risicovragen, die wij analyseren, rubriceren en scoren. We hebben de partijen ingedeeld in 3 risicoklassen: laag risico, gemiddeld en hoog. Deze risicoscore is de weging van de score op grond van de risicouitvraag bij de verbonden partij en het financieel belang van Hengelo in de verbonden partij. In volgende overzicht worden de resultaten weergegeven.

De verbonden partijen met een totaalscore "laag" worden passief gevolgd. Bij een score "gemiddeld" hoort een intensiever toezichtsregime. We zetten meer in op tussentijdse rapportages, volgen via het accountmanagement de ontwikkelingen en stellen kritische vragen in het ambtelijk overleg.
Bij een score "hoog" is er intensief en gepland regelmatig contact tussen de accountmanager en de organisatie en accountmanager en medewerker verbonden partijen. In het bestuurlijk overleg worden risico's besproken. We geven een toelichting als de inschaling "hoog" is of als de score gewijzigd is t.o.v. de analyse 2021.

Het financieel belang in een verbonden partij zegt iets over het verlies wat we zouden kunnen lijden als een partij het hoofd niet boven water houdt. Bij een hoog financieel belang zien we graag een lage risicoscore, als een duiding van goed bestuur, goede kwaliteit in dienstverlening, financiële zekerheid en goede verantwoording richting de deelnemer/ aandeelhouder. Hoe risicoscore en financieel belang zich tot elkaar verhouden is weergegeven in volgende grafiek.

Actualiteiten bestaande verbonden partijen
In dit onderdeel vindt u actuele ontwikkelingen en de visie van de verbonden partij op de begrotingsperiode. We schetsen actuele ontwikkelingen met doorwerking naar de toekomst en voor de partijen met een risicoscore totaal "hoog" lichten we toe wat hiervan de voornaamste oorzaken zijn. Ook wijzigingen in de risicoscore ten opzichte van het voorgaande jaar wordt toegelicht.

SamenTwente
Het Openbaar Lichaam Gezondheid heet inmiddels SamenTwente en omvat de GGD Twente, De Organisatie voor inkoop evan Zorg en Jeugd (OZJT) en Veilig Thuis Twente (VTT). Ze is gastheer voor Kennispunt Twente en Samen14. De focus ligt op gezondheid. De organisatie zoekt naar een duidelijke taakformulering. Dat betekent o.a. dat ze meer taken, die voorheen op ad-hoc basis (jaarlijks) werden uitgevoerd, goed in het programma willen inbedden. Hiervoor vraagt ze voortaan een structurele bijdrage. Dit geldt voor "Loes in Twente", prenataal onderzoek, het Meldpunt Zorgwekkend Gedrag en de Jeugdbeschermingstafels.
OZJT is vanaf 2015 uit haar jas gegroeid, de taken zijn verviervoudigd. De inzet van gemeentelijke medewerkers blijkt niet structureel genoeg beschikbaar. Daarom wordt de eigen professionele organisatie uitgebreid om de taken te kunnen blijven vervullen. De taken die uitgebreid worden zijn contractmanagement, inkoop, financieel en juridisch adviseurschap en beleid en data-analyse.
Bij de behandeling van de begroting 2023 van SamenTwente hebben de gemeenteraden zich achter deze ontwikkeling geschaard.

Toelichting risicoscore
Het aandeelhoudersbelang is (vanzelfsprekend) afgenomen. Er gaat minder geld naar SamenTwente, dan naar de Regio Twente. De score "hoog risico" is ten dele het gevolg van de transitie. In die periode zijn geen kwaliteits- en doelmatigheidsonderzoeken uitgevoerd. Ook de interne rapportage over risico's is op een laag pitje gezet. We pikken het signaal op, maar verwachten herstel bij een volgende inventarisatie.

Recreatieschap Twente
Het Recreatieschap Twente is in 2022 als zelfstandige bedrijfsvoeringsorganisatie van start gegaan. De taken blijven dezelfde als onder de Regio Twente al werden uitgevoerd: de recreatieparken Hulsbeek, Rutbeeld en Lageveld, onderhoud recreatieve fiets-, MTB-, en ruiterpaden. Daarnaast verzorgt ze de toeristische promotie, o.a. via Twente Marketing. Er zijn nog niet veel ontwikkelingen gemeld, maar de jonge organisatie is bezig met visievorming op alle gebieden. Er is te verwachten dat hieruit voor de begroting 2024 beleidsvoorstellen zullen volgen. Omdat het beheer kapitaalintensief is, en de band met SamenTwente doorgesneden is, zal het een uitdaging zijn om exploitatie en investeringen gefinancierd te krijgen.

Toelichting risicoscore
Een nieuwe organisatie heeft enige tijd nodig om routines op het gebied van bedrijfsvoering te ontwikkelen en de organisatie hierop in te richten. De flexibiliteit is laag, omdat vaste kosten een groot deel van de lasten vormen. De opdrachtgeversrelatie scoort slecht. Er moeten nog goede afspraken over dienstverlening worden vastgelegd. Ook de rapportage aan deelnemers moet nog worden opgezet. De overall score is ook “hoog”, omdat op kwaliteit, control en governance nog stappen gemaakt moeten worden.

Veiligheidsregio Twente
De Veiligheidsregio Twente (VRT) is voor Hengelo de verplichte regionale samenwerkingsorganisatie op het gebied van de brandweer, incidentenbestrijding en crisisbeheersing. De VRT kenmerkt zich doordat ze kapitaalintensief en tegelijk arbeidsintensief is. Beide leveren momenteel risico's op. Materialen en prijzen voor inkoop in het algemeen schieten de pan uit en de schaarste op de arbeidsmarkt is een risico voor het invullen van vacant gekomen functies. VRT heeft niet veel vet op de botten (weerstandsvermogen en structurele exploitatieruimte) om hier luchtig over te doen.
De aankomende samenvoeging van regionale meldkamers tot slechts 10 landelijke meldkamers heeft impact op primaire processen, die op de nieuwe organisatiewijze aangepast moeten worden. Om meer expertise te verkrijgen is het initiatief genomen om de eenpittersfuncties rondom verzekeren per Regio te bundelen in een stichting. In het verlengde daarvan wil men een Waarborgfonds oprichten voor het gezamenlijk dragen van niet verzekerbare aanspraken na ongevallen. Een derde ontwikkeling is de noodzaak om snel meer geld in de pot te hebben voor de FLO-regeling (functioneeel leeftijdsontslag). Dit betreft enkele gemeenten waaronder Hengelo. Het komende jaar zijn informatieveiligheid en de aanpassingen i.v.m. de nieuwe Omgevingswet speerpunten.
Ook nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen als klimaatverandering, cybercrime en energietransitie hebben de aandacht.

Toelichting risicoscore
De overall score is in lijn met vorig jaar. De combinatie kapitaal- en arbeidsintensief zorgt voor veel vaste lasten en een erg lage flexibiliteit. Er is geen DVO. Dit drukt de score op de opdrachtgeversrelatie. Dit is verklaarbaar, de VRT voert immers wettelijke taken uit, een DVO heeft dan weinig toegevoegde waarde en de financiële afspraken zijn in de begroting vastgelegd. Corona was een risico, maar in financiële zin heeft dit positief uitgepakt voor de VRT door kostenbesparingen en een goede compensatie van extra lasten.

Sociaal Werk- en leerbedrijf Midden-Twente
SWB is ons sociaal werk- en leerbedrijf en beheerder van onze openbare ruimte (Gildebor).
In 2023 hoopt SWB een deel van de doorontwikkeling van SWB Groep te hebben doorgevoerd. Dit is nodig om tot een meer wendbare organisatie te komen. De drie hoofprocessen zullen centraal staan, te weten arbeidsontwikkeling, beschut werk en beheer openbare ruimte. De samenwerking tussen de verschillende onderdelen bij SWB Groep wordt geïntensiveerd. Zo wordt samengewerkt aan arbeidsparticipatie en een kwalitatief goede buitenruimte.
Gemeenten kampen met grote tekorten op het sociaal domein. In het fysieke domein staat de te leveren kwaliteit onder druk. Voor 2023 blijft het doel dat de uitstroom naar betaald werk minimaal gelijk blijft aan de uitstroom van 2022. Het feit dat de uitstroom van Wsw’ers sneller gaat dan de instroom van de doelgroep Nieuw beschut, en dat deze doelgroep minder competenties heeft, vormt een uitdaging. Hiertoe gaat SWB in 2023 nieuwe werkgevers/opdrachtgevers uit de regio aan zich binden. Het doel is dat de realisatie beschut werkplekken overeenkomt met de taakstelling.
Gildebor, de beheerder van de openbare ruimte, stelt zich tot doel de meetbare kwaliteit te leveren die gevraagd wordt, het optimaliseren van de planning en duurzaamheid op alle onderdelen verder invoeren. Gildebor streeft in 2023 naar een servicenorm voor het juist en tijdig afhandelen van meldingen van 90%. Ook biedt Gildebor in 2023 voor 25 fte een arbeidsplek met een functie aan de onderkant van de arbeidsmarkt, zijnde loonschaal 1 en/of 2 van de cao SGO en zal samen met de deelnemende gemeenten verder invulling worden gegeven aan de verduurzaming van de werkzaamheden.
De meerjarenbegroting is niet sluitend, waardoor de komende jaren wordt ingeteerd op het eigen vermogen.

Toelichting risicoscore
De risicoscore is met gemiddeld positief beïnvloed, doordat er in financiële zin nog een buffer is. Control piekt in negatieve zin, omdat de rechtmatigheidsverklaring in 2019 en 2020 niet is ontvangen. Directie scoort relatief hoog. Er hebben in korte tijd wisselingen in de directie plaatsgevonden, die als teken aan de wand worden gezien. Het eigenaarsbelang scoort, zeker voor Hengelo, hoog. Wij dragen in absolute zin heel veel middelen over aan SWB en creëren daarmee een mate van afhankelijkheid van de organisatie.

Stadsbank Oost-Nederland
De Stadsbank Oost Nederland voert de technische schuldhulpverlening uit voor onze gemeente, ‘de echte bankzaken’. De gemeente is regievoerder in deze samenwerking, conform de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening, en de Stadsbank is de uitvoerende partij.
De Stadsbank werkt aan verbetering van de klantgerichte expertise en de verbinding met gemeenten. Het dienstverleningsmodel moet aangepast worden, om beter aan te sluiten bij de integrale toegang en regie van de 22 gemeenten. De Stadsbank maakt de beweging van proces- en productgericht werken naar klant- en resultaatgericht werken. Dit wordt ondersteund door een nieuw te ontwikkelen financieel model. Meer aandacht voor de menselijke maat in het sociaal domein betekent voor de Stadsbank dat men verschuift naar een meer realistisch perspectief op zelfredzaamheid. Dit vergt een passende bekostiging. Wil de Stadsbank de bestuurlijke ambitie waar kunnen maken dan moet daar ook financiële ruimte voor zijn. Hier kunnen we voorstellen verwachten. De gemeente Aalten gaat uittreden.

Toelichting risicoscore
De risicoscore gaat van laag naar gemiddeld als gevolg van een hoger risico op control. Dit is het gevolg van een beperkende verklaring voor rechtmatigheid in 2021. Het verschil is marginaal en vereist geen actie.

Crematoria Twente
Crematoria Twente biedt cremeren als alternatief voor begraven. Er staat na nieuw- en verbouw nu een geheel van 4 moderne en sfeervolle crematielocaties in Twente. Na een tijd van investeren komt nu een periode van consolideren. Er is - voor een deel structureel - omzetverlies geleden in de randen van het verzorgingsgebied, waar zich nieuwe crematoria hebben gevestigd. Er ontstaat een nieuwe uitdaging om financiële bestendigheid te realiseren met een lagere omzet en hogere kosten als gevolg van de renovaties. Crematoria Twente onderscheidt zich door een persoonlijke benadering, waardoor mensen zich welkom voelen. Alle inwoners hebben dezelfde toegang tot de crematoria, ongeacht of en hoe men verzekerd is.
Crematoria Twente volgt de nieuwe ontwikkelingen op het gebied van lijkbezorging om hier tijdig op in te kunnen spelen.

Een werkgroep heeft in opdracht van het algemeen bestuur een notitie opgesteld over de mogelijke rollen die gemeenten kunnen hebben in de aansturing van de crematoria. Aan gemeenten is de vraag gesteld om te bepalen hoe de gemeentelijke positiebepaling is in dit vraagstuk. Blijft Crematoria Twente BV een private organisatie (BV) onder publiek bestuur (OLCT) of willen we dat anders organiseren of zelfs helemaal geen rol meer spelen op dit gebied? Op 31 augustus 2021 heeft de gemeenteraad het college van B en W geadviseerd om te besluiten de huidige publieke betrokkenheid en organisatiewijze voort te zetten.
De risicoscore is in lijn met vorige jaren.

Regionaal Bedrijventerrein Twente
XL Business Park is een grondexploitatie voor bedrijven, waarin Enschede, Hengelo, Almelo, Borne en de provincie Overijssel participeren. De doelstelling is enerzijds het veilig stellen van arbeidsplaatsen voor de regio, maar anderzijds het beperken van het bij deze grondexploitatie behorende verlies op termijn. Komende jaren wordt een positief resultaat voorzien. Dit resultaat hangt voor een belangrijk deel samen met de winstneming op de grondexploitatie. Aan het einde van de looptijd van de grondexploitatie (verwacht 2025) wordt een positief resultaat van in totaal € 7,7 miljoen voorzien. Deze winst wordt geleidelijk genomen, naar rato van de voortgang van het project.
In 2022 en 2023 wordt naar schatting 44 hectare uitgegeven. Verwachting is dat de laatste uitgiften plaatsvinden in 2024 en de gemeenschappelijke regeling in 2025 kan worden beëindigd. De directie is gevraagd om de processtappen tot liquidatie van de gemeenschappelijke regeling verder uit te werken, in afstemming met specialisten van de deelnemers.
Het risicobeeld geeft na inzet van de positieve ontwikkelingen in 2021 nu geen aanleiding tot toelichting.

Omgevingsdienst Twente
De OD Twente behandelt voor haar deelnemers (de 14 Twentse gemeenten) de aanvragen voor vergunningen in het kader van het omgevingsrecht (milieudeel en voor provincie ook het bouwdeel), toetst meldingen, houdt toezicht op en handhaaft de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht. Daarnaast adviseert de OD Twente haar deelnemers bij de opstelling van beleid en bij specifieke ontwikkel-of uitvoeringsprojecten.
De OD Twente is nu drie jaar operationeel, de basis staat. Er spelen een aantal belangrijke algemene ontwikkelingen met mogelijke gevolgen voor de OD Twente en haar deelnemers.

• De invoering Omgevingswet leidt tot onzekerheden. De exacte impact op de uitvoeringsprogramma’s, kengetallen en informatievoorziening is momenteel nog niet te voorzien. Hierdoor is ook de financiële impact van de inwerkingtreding van de Omgevingswet op de Ontwerp Programmabegroting 2023 nog niet bekend.

• De invoering van outputfinanciering moet worden opgepakt. Dit vereist een jaarlijkse bestuurlijke vaststelling van de Product-Diensten-Catalogus inclusief kentallen, die verkregen worden middels een tweejaarlijkse benchmark van de Product-Diensten-Catalogus met drie vergelijkbare omgevingsdiensten.

• De OD Twente wordt net als veel andere werkgevers geconfronteerd met een krappe arbeidsmarkt. De flexibele vraag naar een aantal specialistische adviestaken zal moeilijker ingevuld kunnen worden.

• De afgelopen jaren zijn er verschillende gerechtelijke uitspraken geweest m.b.t. de PAS / Stikstof-problematiek die leiden tot onzekerheden bij vergunningverlening bij (met name) agrarische bedrijven. De verwachting is dat deze onzekerheden ook in 2022 nog niet opgelost zijn.

• Met het oog op de oplopende werkvoorraad binnen het programma Vergunningen is gezocht naar een efficiëntieslag bij het behandelen van meldingen Activiteitenbesluit in de vorm van Risicogericht vergunningen verlenen. Meldingen met een lager risico worden hierdoor versneld afgehandeld waardoor meer tijd overblijft voor de complexere meldingen.

Het risicobeeld is gelijk aan vorig jaar en behoeft geen nadere toelichting. De verplichte samenwerking geeft geen keuzes om anders te organiseren. Dit maakt risico-inventarisatie niet minder belangrijk.

Gemeentelijk Belastingkantoor Twente
Het GBTwente voert de wettelijke taken lokale heffingen voor ons uit. De hoofdtaken zijn het waarderen van vastgoed conform de Wet WOZ en heffen, bezwaarafhandeling en invorderen van belastingen.
De doelen voor de komende jaren zijn foutloos, sneller en goedkoper. Er wordt gestreefd naar procesoptimalisatie en een stevige digitale ontwikkeling. Met de slogan "persoonlijk en begrijpelijk" wordt de toegankelijkheid voor inwoners naar een hoger plan getild. Men zet in op het directe contact met de inwoner door laagdrempeliger te worden, b.v. als het gaat om bezwaar maken en om het aanvragen van kwijtschelding. In 2025 komt volgens plan de SOR, de Samenhangende Objectenregistratie. In aanloop daar naartoe wordt in eigen beheer in samenwerking met gemeenten een platform ontwikkeld om wijzigingen in BAG-gegevens en WOZ-gegevens op elkaar af te stemmen, opdat we actuele gegevens blijven garanderen richting de SOR.
De risico-inventarisatie geeft hetzelfde beeld als voorheen en behoeft geen toelichting.

BNG Bank N.V.
De BNG Bank is de bankier van en voor overheden en voor instellingen met een maatschappelijk belang. De bank ziet zichzelf als publieke bank met dezelfde maatschappelijke doelen als haar klanten. Met de strategie "Ons kompas naar impact" ligt de focus ligt op maatschappelijke impact, meer dan op winst. Kernwaarden: duurzaam, betrouwbaar en professioneel. BNG Bank is één van de weinige banken met een triple A-rating, wat staat voor financieel zeer solide. Het halfjaarbericht 2022 laat zien dat financiële resultaten, ondanks de maatschappelijke onrust, niet onder druk staan. BNG Bank staat onder intensief toezicht van De Nederlandse Bank en De Europese Centrale bank. Wij kunnen volstaan met het volgen van de bank.

Twente Milieu N.V.
Twente Milieu levert aan 9 gemeenten diensten op het gebied van afvalinzameling. Voor een deel van de gemeenten voert ze tevens beheer van de openbare ruimte en/of overige taken uit, zoals b.v. gladheids- of ongediertebestrijding. Twente Milieu wil samen met gemeenten innovatief werken aan een afvalloos Twente. De bedrijfstaken afvalinzameling en beheer openbare ruimte worden goed gescheiden. Door het kostprijs-plus-systeem kunnen gemeenten rekenen op goede tarieven. Winsten zijn daarom niet te verwachten, tenzij bijzondere omstandigheden de bedrijfsvoering positief beïnvloeden. Corona en extreem veel gladheid zijn omstandigheden, die in 2020 en in 2021 de efficiency hebben verhoogd en het resultaat incidenteel positiever hebben doen uitvallen, dan begroot.

Twence B.V.
Twence zet in op het in toenemende mate produceren van waardevolle grondstoffen uit afval en biomassa om daarmee de grondstofkringlopen te sluiten. Ze draagt fors bij aan de reductie van de CO2-uitstoot voor haar aandeelhouders. Twence levert een actieve en substantiële bijdrage aan de duurzame regionale energievoorziening, o.a. door het initiëren van een regionaal warmtenetwerk.
Primair is Twence de verwerker van onze afvalstoffen, waaronder gft en huishoudelijk restafval. Per 1-7-2022 zijn nieuwe langjarige leverings- en prijsafspraken met gemeenten overeengekomen en doorgevoerd. Hierdoor kunnen we de afvaltarieven voor inwoners zo stabiel mogelijk houden. De inzet is om de communale samenwerking met Münster om te zetten in een aandeelhoudersrelatie. Door import beperkende regels van de Nederlandse overheid is het doorzetten van de samenwerking vertraagd. Er wordt druk lobby gevoerd om beide overheden het belang van de samenwerking te doen inzien en volwaardig aandeelhouderschap te effectueren.

In 2022 is een serieuze poging gestart om gemeenten die al eerder hun aandelen wilden verkopen (Almelo, Oldenzaal en Twenterand) optimaal te faciliteren om hun wens te realiseren zonder de belangen van zittende aandeelhouders te schaden. Een commissie met daarin burgemeesters namens verkopende en zitten blijvende gemeenten, de directeur van Twence en een lid van de RvC van Twence begeleidt het proces. Het afketsen van eerdere pogingen heeft de verhoudingen in Twente onder spanning gezet.
Er speelt nog een dagvaarding van Twence en de aandeelhoudende gemeenten door AVR, een concurrent. De rechtmatigheid van de inhouse aanbesteding wordt betwist. Twence geeft aan dit aspect te kunnen borgen.

Toelichting risicoscore
Op grond van de scores is inschaling "laag" de verwachting. De stabiele bedrijfsstructuur en -bestuur leiden tot zo'n classificatie. We hebben deze opgeschaald naar "gemiddeld". Er speelt veel bij Twence. Een deel van de aandeelhouders is ontevreden. Tegen Twence en de deelnemers loopt nog een juridische procedure gericht op het inbestedingsprincipe, waarvan het resultaat met vertrouwen tegemoet gezien wordt. Daarom is er een intensiever contact dan de risico's zouden vereisen. De objectieve risicoscore is de laagste van onze verbonden partijen.

Enexis N.V.
Enexis is onze regionale distributeur van energie. Ze is een grote speler in de energietransitie. Enexis moet zich tot het uiterste inspannen om het netwerk zo snel uit te breiden, dat overal de door nieuwe lokale energieopwekkers geproduceerde stroom naar de eindgebruikers kan worden getransporteerd. Bijna de helft van de totale RES-opgave valt binnen het verzorgingsgebied van Enexis, dat hiermee een gigantische investeringsopgave heeft. Het vinden van personeel is een bottleneck, die de opgaven nog uitdagender maakt. Met ons bescheiden aandeel in Enexis kunnen we zeer beperkt invloed hebben op de koers van het bedrijf. Als gevolg van de extra investeringen in de energietransitie, de doorberekening van de hogere Tennet-tarieven en de wettelijke belemmering om de extra investeringen direct in de tarieven te verwerken, zal de winst de komende jaren onder druk komen te staan. In 2022 worden de tarieven door de Autoriteit Consument & Markt (ACM) opnieuw bepaald en zal de impact van de lage rente zich nadrukkelijker (negatief) doen gelden.
Enexis heeft toename van eigen vermogen nodig om solvabel te blijven. Wij dragen daar, evenals meer gemeenten, in principe niet aan bij. Om financiering te borgen heeft Essent het Rijk gevraagd om mee te denken en te overwegen om eigen vermogen te verschaffen. De uitkomsten hiervan zijn nog niet bekend. Als het Rijk toetreedt als aandeelhouder zal het Rijk mogelijk ook eisen stellen aan gemeenten in het kader van financiering en zal de financieringsstructuur en ons aandeel in Enexis en mogelijk ons dividend wijzigen.

Warmtebedrijven
Gemeente Hengelo heeft een grote rol gespeeld in het totstandkomen van het warmtenet in Hengelo. Daarna hebben we ons teruggetrokken en onze rol beperkt tot een 5% aandeel in zowel het distributiebedrijf Warmtenet Hengelo BV, als het energie leveringsbedrijf Warmtebedrijf Hengelo BV. Warmtebedrijf werft klanten en verkoopt warmte. Warmtenetwerk zorgt ervoor dat het primaire netwerk voor transport van warmte optimaal blijft doen waar het voor is aangelegd. Beide bedrijven hebben te maken met aanloopverliezen. Na het verkrijgen van een betere EOR-waarde is de interesse van de markt voor de keuze van het warmtenet als energievoorziening toegenomen. De waarde van het Equivalent Opwekkings Rendement zegt iets over de duurzaamheid van het systeem van warmtelevering. Inmiddels blijkt dat we met het benutten van de restwarmte van Nubion, die op haar beurt (stoom) geleverd krijgt van Twence een zeer duurzaam energiedistributiesysteem hebben ontwikkeld. Met de EOR als drijvende kracht moeten we in staat zijn om nu het aantal aansluitingen te verhogen. Dit is een voorwaarde voor het slagen van zowel het distibutiebedrijf als het warmteleveringsbedrijf.

• Warmtebedrijf Hengelo BV
  Warmtebedrijf Hengelo BV treedt op als energieleverancier aan de eindgebruikers.
  Ennatuurlijk (95% aandeelhouder) is de andere aandeelhouder. De gemeente heeft naast het aandeelhouderschap nog een belang doordat een achtergestelde lening van € 1 miljoen heeft verstrekt. De voorwaarden voor aflossing van deze lening vereisen een ruime winstgevendheid van het bedrijf. Of we die situatie gaan bereiken is zeer twijfelachtig. Vanwege het dubieuze karakter van de lening is een voorziening gevormd. In 2022 en 2023 moet Warmtebedrijf, met de hogere EOR als wapen, het aantal aansluitingen uitbreiden.

Toelichting risicoscore
De score is verbeterd t.o.v 2021, maar zit met "hoog" nog net in "het rode gebied". Er is een hoog risico op het bestuurlijk vlak, omdat er een éénhoofdige leiding is. Er is geen flexibele bedrijfsvoering mogelijk, omdat investeringen blijvend vaste lasten veroorzaken en de mogelijkheden van omzet beperkt zijn tot bepaalde beboouwde delen van Hengelo in één soort dienst, warmtelevering. Governance scoort hoog vanwege de beperkte rapportagemomenten en het niet volgen van een branchecode.

• Warmtenetwerk Hengelo BV
  Warmtenetwerk Hengelo BV voert alle transportactiviteiten middels het hoofdtransportnet uit.
  Firan (95% aandeelhouder) is de netwerkbeheerder op lokaal niveau. De gemeente heeft naast het aandeelhouderschap een belang doordat ze een achtergestelde lening van € 1 miljoen heeft verstrekt. Warmtenetwerk is qua omzet afhankelijk van de klantenwerving door Warmtebedrijf. Door de tot heden t.o.v. Het businessplan achterblijvende nieuwe klanten is de exploitatie nog niet dekkend. De omzettoename bij Warmtebedrijf leidt automatisch tot omzettoename bij Warmtenetwerk. Bij voldoende warmteleverantie zal deze situatie omslaan in winstgevendheid. Ook hier is de terugbetaling van de geldlening zeer onwaarschijnlijk, gezien de eisen aan toekomstige winstgevendheid. Hier is eveneens een voorziening voor toekomstig verlies van de hoofdsom opgenomen.

Toelichting risicoscore
De totaalscore "hoog" leidt in combinatie met de financiële resultaten tot een zeer intensief toezichtregime. Flexibiliteit, kwaliteit en governance zijn aandachtspunten. Vaste lasten beperken flexibel handelen. Bovendien is de solvabiliteit negatief, een signaal vanuit het verleden ontstaan, maar van betekenis voor voor de gezondheid op termijn. Er is geen klachtenregistratie, geen extern toezicht, geen benchmarkonderzoek en geen eigen kwaliteitsonderzoeken. Voor het eerste element verklaarbaar, omdat de klantcontacten via Warmtebedrijf lopen. Ook hier één zelfstandig bestuurder, die wel wordt gecontroleerd door beide aandeelhouders. Rapportage naar de aandeelhouders gebeurt per kwartaal en daarmee een pluspunt.

Essentverkoop-gerelateerde BV's
Essent is in 2010 opgeslitst in een energieleveringsbedrijf en een netwerkbedrijf. Het leveringsbedrijf is verkocht aan RWE. In verband met die verkoop zijn enkele BV's aangehouden, die elk ten doel hadden om een risicobuffer te zijn voor de verkopende gemeenten. Er zijn er nog 2, CSV Amsterdam BV en PBE BV. Financiële afwikkeling van beide wordt in 2022 verwacht waarmee de gehele verkoop van Essent is afgewikkeld.
CSV Amsterdam BV zal in 2022 nog een vermogen hebben van ca. € 113.000, dat als slotuitkering naar gemeenten gaat. Voor Hengelo circa € 240.
PBE BV zal in 2022 eindigen met € 1.489.000 eigen vermogen. Dit bedrag kan uitbetaald worden. Voor Hengelo een slotuitkering van circa € 3.000.

Overzicht verbonden partijen met kerngegevens

In de volgende tabel zijn de vanuit het BBV (art. 15) verplichte elementen en aanvullend enkele informatieve gegevens opgenomen.

Toelichting gegevens

De balansgegevens van de verbonden partijen ontlenen we aan de laatste jaarstukken van de verbonden partij zelf of, indien aanwezig, de geprognosticeerde balans in de meerjarenbegroting. Door de gemeenschappelijke regelingen worden toekomstige balansgegevens wel verstrekt. De geprivatiseerde bedrijven doen dit niet. Hier is de laatste balans basis. De jaarresultaten zijn gelijk gesteld aan de toename van het eigen vermogen, ook als de begroting van de VP anders aangeeft. Wij doen geen aanname m.b.t. de resultaten van private partijen, als deze niet door hen zelf gecommuniceerd zijn.

In navolging van de regionale gemeenten waarmee we samen de risico-analyse uitvoeren is het financieel belang de optelsom van de jaarlijkse exploitatiebijdrage, evt. aangevuld met de subsidiebijdrage en inkoopbedrag voor dienstverlening, het jaarlijkse dividend, het ingebrachte kapitaal en de verstrekte leningen en garanties. Dit is dan het maximale verlies dat zou kunnen optreden bij bedrijfsdiscontinuïteit. Jaarlijkse bijdragen zullen nooit geheel verloren gaan, deze worden (pragmatisch) voor 50% meegenomen in het financieel belang.

Opmerkingen m.b.t. bovenstaande tabellen

• De gemeenschappelijke regelingen waar Hengelo centrumgemeente is (sociale zaken en ict) hebben geen eigen balans. Deze zijn opgenomen in de administratie van gemeente Hengelo.

• M.b.t. de BNG Bank: voor banken is de solvabiliteit per definitie zeer laag omdat geld uitlenen een kerntaak is. Daarom wordt bij banken naar de Tier 1 ratio gekeken. Deze geeft de verhouding van de vrije reserves ten opzichte van de (risico gewogen) verstrekte leningen aan.

• Het negatieve eigen vermogen bij Warmtenetwerk Hengelo is het gevolg van aanloopverliezen.

• CSV Amsterdam en PBE zullen in 2023 zijn afgewikkeld en eind 2023 geen balanspositie meer hebben.

• De schuldpositie van Euregio is voornamelijk het gevolg van het beheren van gelden van de Certificeringsautoriteit in het kader van het INTERREG V-programma. Zonder deze middelen is er een normale verhouding eigen/vreemd vermogen.

In bijlage 8.5 is een overzicht opgenomen van de vertegenwoordiging namens onze gemeente bij de verbonden partijen.

In de paragraaf 6.5 Financiering is een overzicht van de deelnemingen opgenomen.