Toekomstbestendige stedelijke ontwikkeling
De gemeente Hengelo wil de stad en de regio voor de lange termijn leefbaar en aantrekkelijk houden. Door de toenemende vergrijzing zal zonder ingrijpen de beroepsbevolking aanzienlijk afnemen en komen voorzieningen en werkgelegenheid onder druk te staan. Hiermee ontstaat ook het risico dat dit een zichzelf versterkend effect heeft, waardoor de hele regio en de belangrijke plek die Hengelo daarin inneemt, in een negatieve spiraal komt. In de afgelopen jaren hebben wij stevig ingezet op versterking van de woningbouwontwikkeling. Dit heeft ertoe geleid dat Hengelo in de afgelopen jaren voor het eerst sinds vele jaren weer een duidelijke groei doormaakt. Deze lijn willen we duurzaam bestendigen.
Daarom blijven we inzetten op kwalitatieve groei, met name door het aantrekken, boeien en binden van talent. In de Regionale Stedelijke InvesteringsAgenda (RSIA) is samen met de provincie en Almelo en Enschede aangegeven dat we als regio tot 2050 de opgave hebben om zo’n 69.000 woningen te bouwen, waarvan circa 60.000 toevoeging en 9.000 vervanging. Hiermee kunnen we in totaal ruimte bieden voor de groei van de drie steden samen met zo’n 100.000 inwoners. Dit is nogmaals bevestigd in de position paper van de hele regio waar ook de 11 andere Twentse gemeenten mee hebben ingestemd. Het Rijk onderschrijft deze doelstelling ook en heeft in de contourennota van de Nota Ruimte, Twente aangewezen als initieerregio.
Als vervolg hierop is tijdens het BOL (Bestuurlijk Overleg Leefomgeving tussen Rijk en regio) besloten om Hengelo en Enschede aan te wijzen als grootschalige woningbouwlocatie. Dit betreft het gebied van de Spoorzone Hengelo-Enschede. In dit gebied is voorzien om circa 10.000 woningen te bouwen in de periode tot en met 2034 waarvan er ongeveer 3500 in Hengelo worden gerealiseerd binnen het gebied van SHE.
Samen met alle Twentse gemeenten, waterschap Vechtstromen, provincie en het Rijk wordt nu gewerkt aan de Verstedelijkingsstrategie voor Twente (Ruimtelijke Ontwikkelstrategie Twente). Hierin wordt gezamenlijk bepaald op welke wijze economische ontwikkeling, bereikbaarheid en woningbouw elkaar kunnen versterken. Het doel is om een duurzaam sterke regio te worden. Twente kan daarbij een belangrijke bijdrage leveren aan de nationale doelstellingen en aan een positieve ontwikkeling van de brede welvaart.
Deze ontwikkelingen vragen veel van de stedelijke ontwikkeling van Hengelo. Het merendeel van de hiervoor bedoelde kwalitatieve groei zal binnen de bestaande grenzen van de bebouwing worden gerealiseerd. Het gaat echter niet alleen om het toevoegen van woningen en economische functies. Het gaat ook om voorzieningen als scholen, (zorg)instellingen, winkels en niet te vergeten ruimte voor belangrijke randvoorwaardelijke zaken als de energietransitie, mobiliteit, groen en klimaatadaptatie. Het vraagt een integrale benadering om deze diverse functies in de juiste combinatie op de goede plek te realiseren. Dit vergt in de komende jaren aanzienlijke investeringen in dergelijke voorzieningen.
Daarbij moeten we woon- en leefmilieus creëren die de juiste doelgroepen aanspreken. Om daarmee kansen bieden aan hen om hier te studeren, te wonen, te werken en te leven. Deze ontwikkeling dient bovendien ter versterking van de sociale structuur en de leefbaarheid en gezondheid van de huidige en nieuwe bewoners. Het stimuleert doorstroom en faciliteert nieuwe instroom over generaties heen. De grote opgave is om met een goede en gebalanceerde stedelijke ontwikkeling alle doelgroepen optimaal te bedienen om sociaal en economisch in balans te blijven. De basis daarvoor hebben we gelegd in onze vastgestelde Omgevingsvisies en het Mobiliteitsplan 2040. Maar ook het transformatieplan Sociaal Domein is hier onlosmakelijk mee verbonden.
Het belangrijkste gebied waarin de stedelijke ontwikkeling de komende jaren vorm krijgt is de Spoorzone Hengelo-Enschede (SHE). Als vervolg op de RSIA en de Position Paper werkt het Rijk samen met regio en provincie aan de verstedelijkingsopgave voor Twente. Mede als gevolg van deze trajecten zijn wij steeds meer op het netvlies van het Rijk gekomen als kansrijke regio waar veel wordt gerealiseerd. Dit heeft ertoe geleid dat het Rijk Hengelo en Enschede (specifiek SHE) heeft aangemerkt als grootschalige woningbouwlocatie. Hiermee onderkent het Rijk het belang van deze grote woningbouwlocatie en zal dit stevig worden verankerd in de Nota Ruimte.
Binnen het gebied van SHE vallen de door provincie aangewezen Hengelose sleutelprojecten Binnenstad, Hart van Zuid en Campus Driene. Binnen deze gebieden wordt in de komende jaren gewerkt aan de versnelling van de stedelijke ontwikkeling en de woningbouwopgave. Deze gebieden, en zeker rondom het station, worden gemengde woon-, werk en leefmilieus gerealiseerd, die Hengelo als stad aantrekkelijker moeten maken als vestigingsstad voor het talent dat we nodig hebben. Ook de stedelijke voorzieningen die daar bij horen worden hier gerealiseerd. Deze zullen conform de omgevingsvisie Hart van Hengelo vooral een plek krijgen in de “Magneet” met de KMS als brandpunt. In de onderstaande kaart is het SHE gebied globaal aangegeven binnen de stippellijn.
Bij deze ontwikkelingen werken we nauw samen met Enschede, Almelo, andere Twentse gemeenten maar ook met andere partners provincie, Rijk, Waterschap, onderwijs en bedrijfsleven.
Naast bovengenoemde ontwikkelingen is het ook belangrijk dat we blijven inzetten op kleinere ontwikkelingen in wijken en de uitgifte van bijvoorbeeld Dalmeden. In deze ontwikkelingen worden veelal andere typen woningen gerealiseerd dan binnen de Spoorzone waarmee de woningmarkt evenwichtig kan worden bediend.
Ook het behouden van 't Swafert in de (sociale) huursector past binnen de opgave om een gemeente te zijn met een breed woningbouwaanbod en een sterke sociale structuur. Daarnaast werken we aan de herstructurering van bedrijventerreinen. Daarnaast zoeken we ruimte voor extra bedrijfslocaties en wordt onderzocht welke aanpassingen nodig zijn op het gebied van mobiliteit. Zo wordt in samenwerking met Enschede een onderzoek gedaan naar de bereikbaarheid van Hengelo Oost en Enschede West. De bereikbaarheid is een randvoorwaarde voor de nieuw te bouwen woningen binnen het gebied van de SHE.
We beschouwen de ontwikkelingen breder dan alleen de ruimtelijke impact. Er is nadrukkelijk aandacht voor groen, ontmoeten en sociale cohesie, bijvoorbeeld in de vorm van maatschappelijke voorzieningen, maar ook in relatie tot de inrichting van de openbare ruimte.
Wat we doen in 2026
De hiervoor verwoorde opgaven vragen in de toekomst de nodige investeringen om de kwaliteit van leven voor onze inwoners (brede welvaart/bruto Twents geluk/voorzieningenniveau) verder te vergroten en op peil te houden en de gewenste noodzakelijke groei en versnelling te bewerkstelligen. Of het nu gaat om wonen, duurzaamheid, onderwijs, sport, ondersteuning, winkels, horeca of cultuur.
Het gaat er om de gemeente nog leefbaarder en socialer te maken door te blijven investeren in het sociale en fysieke domein. Dit kan zowel betrekking hebben op het fysiek verbeteren van de leefomgeving als op het versterken van sociale banden. Het gaat dus niet alleen om het bouwen van woningen, maar juist het bouwen van gemeenschappen. We blijven ons inzetten om de sociale samenhang en veerkracht van mensen in een wijk of buurt te stimuleren. Bewoners die elkaar ondersteunen en samen verantwoordelijkheid nemen voor oplossingen.
De Koers van de stad realiseren we niet alleen en grote opgaven zullen een groot beslag leggen op middelen en capaciteit. Daarom werken wij toe naar een investeringsagenda met een passende langjarige financieringsstrategie en financiële arrangementen voor investeringen uit de strategische agenda, inclusief reserveringen voor de lange termijn.
Het hebben van een Investeringsagenda is een katalysator voor het aantrekken van investeerders en het verkrijgen van (nationale en Europese) subsidies. Zo kunnen wij via lobby in Europa, bij het Rijk en bij Provincie en in de markt op zoek naar allianties en extra middelen en versterken wij de slagkracht van de stad. Onder andere door subsidies, bijdragen van Rijk, Provincie en Europa voor ruimtelijke ontwikkeling, sociale infrastructuur, stedelijke cultuur, leefbare wijken, integraal huisvestingsplan onderwijs, duurzaamheid en mobiliteit.
Het is onze opgave de strategische agenda stap voor stap te vertalen naar een concrete investeringsagenda voor de lange termijn, die ook zicht geeft op investeringen die we met het oog op de koers van de stad zouden willen doen.