Sport, cultuur en recreatie

Welke belangrijke ontwikkelingen zien we voor 2025?

Algemeen

Sport en cultuur dragen bij aan aantrekkelijke bruisende stad
Sport en cultuur hebben een belangrijke rol om te zorgen voor ontmoeting, plezier, prestatie, behouden van (jong) talent en het creëren van een bruisende stad en omgeving. Hengelo kent (toonaangevende) sport- en cultuurvoorzieningen. Hiermee ligt er een goed fundament dat in 2025 verder uitgebouwd kan worden om zodoende nog meer (boven-)regionale aantrekkingskracht te creëren. 

Sport en cultuur versterken de sociale basis
In 2025 onderzoeken wij hoe wij sport en culturele voorzieningen en -initiatieven gerichter in kunnen zetten voor de versterking van de gemeenschappelijke én persoonlijke sociale basis van de inwoners van Hengelo (in lijn met het Transformatieplan). 

Sport

Sport- en beweegregio Twente
Wij werken actief samen met de veertien Twentse gemeenten op de thema's ‘inclusiviteit’ en ‘talentontwikkeling’, volgens de visie die wij hiervoor hebben opgesteld in 2024.

Infrastructuur, accommodaties en voorzieningenWij werken aan een Gebieds- en accommodatievoorzieningen plan (GAP). Het GAP dient als kader voor de integrale opgave voor binnen- en buitenaccommodaties en activiteiten in de openbare ruimte. Het komt voort uit onze Sport- en beweegvisie 2033. Het doel is een toekomstbestendige infrastructuur te realiseren, in lijn met de Koers 2040 en de opgaven op het gebied van maatschappelijk vastgoed in brede zin.

Tarieven onderzoek en doorvoeren kostprijsdekkende huur (KPDH)
Wij verwachten het tarievenonderzoek (accommodaties en voorzieningen) in 2025 op te leveren. De uitkomst van dit onderzoek biedt inzicht in (mogelijk) nieuwe tarieven voor de kostprijsdekkendheid en wordt voorgelegd aan de gemeenteraad. Gemeentebreed voeren wij de KPDH in en huurders van sportaccommodaties hebben hiermee te maken.

Kunst, cultuur en erfgoed

Route naar een nieuwe Kunst- en Cultuurvisie vanaf 2027
Met de tussenrapportage Kunst- en Cultuurnota 2021-2024 is de raad geïnformeerd over de voortgang van het huidige beleid. In de Zomernota 2024-2028 is het voorstel tot de verlenging van de Kunst- en cultuurnota 2021-2024 tot met 2026 uitgebreid toegelicht in paragraaf 5.1.1 Beleidsmatige ontwikkelingen 2024 en 24-FP-5.9 Tussenrapportage Kunst- en cultuurnota.  

De door ons vastgestelde Tussenrapportage Kunst- en cultuurnota 2021-2024 geeft een stand van zaken over het kunst- en cultuurbeleid eind 2023. De gemeenteraad is over de Tussenrapportage en verlenging geïnformeerd tijdens een politieke markt op 21 mei 2024.
Na de uitdagingen van de coronacrisis willen wij de ingezette koers graag voorzetten en de aanjaagfunctie van cultuur op de stedelijke ontwikkelingen versterken. Daarom stellen wij voor om de looptijd van de Kunst- en cultuurnota te verlengen met twee jaar, namelijk tot en met 2026 (zie raadsbrief van 2 april 2024; zaaknummer 3711738). Dit mede om de huidige beleidslijnen, activiteiten en het cultuuraanbod te borgen. Dit proces is in afstemming met onze culturele (kern)partners. In deze jaren werken we aan meerdere sporen. Wij maken af waar we aan begonnen zijn in de huidige periode 2021-2024. Wij spelen in op nieuwe ontwikkelingen op basis van voortschrijdend inzicht. We werken een gedegen plan uit om samen met onze partners tot een lange termijn visie voor kunst- en cultuurbeleid te komen. Dit moet passen bij de stedelijke ontwikkelingen, de invulling van de omgevingsvisie met deelprogramma’s, de ontwikkelingen in het sociaal domein en de talentopgave.

Wij stellen u in het raadsadvies voor in te stemmen met de verlenging van de Kunst- en cultuurnota 2021-2024 met 2 jaar (tot en met 2026). Parallel daaraan vindt de ontwikkeling van een nieuw omgevingsprogramma kunst en cultuur met bijbehorend uitvoeringsprogramma plaats. De raad wordt tijdig en zorgvuldig meegenomen in het proces dat hier bij hoort.

Zorgplicht BibliothekenMet een aanpassing van de Bibliotheekwet wordt de huidige bevorderingstaak van gemeenten en provincies in 2025 omgezet in een zorgplicht. 2025 wordt door het Rijk ingezet als een overgangsjaar om de gemeenten en lokale bibliotheken op deze zorgplicht voor te bereiden. Over de inhoudelijke betekenis en mogelijke veranderingen wordt de raad op het daarvoor juiste moment geïnformeerd.

Cultuurconvenant 2025-2028 Landsdeel Oost
De minister van OCW sluit voor de periode 2025-2028 weer cultuurconvenanten af met de regio's in Nederland en in ons geval in het convenantgebied landsdeel Oost (Provincie Overijssel en Gelderland, acht gemeenten waaronder Enschede en Hengelo en zes cultuurregio's). Doel van het convenant is het bijdragen aan een kwalitatieve, toegankelijke, diverse en toekomstbestendige culturele infrastructuur in heel Nederland.

Erfgoed
Cultureel erfgoed maakt een steeds essentiëler onderdeel uit van onze stad. Het gaat niet alleen fysiek om gebouwen, de stedenbouwkundige opzet, het landschap, maar ook om de verhalen, de historie en de beleving van erfgoed. Trots op de wederopbouw, het industriële verleden, een prachtig Tuindorp en alle verhalen die daarbij verteld kunnen worden. Inmiddels is de Omgevingswet in werking getreden en staat tevens een nieuwe generatie erfgoed boven aan het lijstje van aandachtspunten: de post ’65 periode. Gemeenten moeten in het omgevingsplan rekening houden met het belang en behoud van cultureel erfgoed. Daarom zal een inventarisatie en analyse van het erfgoed dat binnen de gemeente aanwezig is, plaatsvinden. Op basis daarvan zal een toereikend beschermingsregime in het omgevingsplan worden opgenomen.

Puiencommissie
We zetten ons in voor een verbetering van de ruimtelijke kwaliteit van de binnenstad. Dit doen we door aanpassingen van winkelpanden, waarbij de architectuur van het totale pand wordt bezien. De Puiencommissie is van origine gericht op de gevels op de begane grond maar merkt, mede door de transformatie van panden naar wonen, dat ook de verdiepingen meer aandacht behoeven. Dit biedt kansen om hierin mee te denken en ook daar de kwaliteit te verhogen. Reclamevoering en blinde etalages krijgen hierin steeds meer aandacht. De Puiencommissie wil haar impact vergroten door natuurinclusief bouwen in de binnenstad te stimuleren, begeleiden en subsidiëren.

Recreatie en groen

Door het veranderende klimaat ontstaan er steeds vaker pieken in neerslag en extreme hitte en droogte en neemt de biodiversiteit af. Om in de toekomst het wateroverlastrisico beperkt te houden moeten we de riolering en het stedelijk watersysteem hierop aanpassen. Hierbij zijn vooral grotere bovengrondse maatregelen nodig om het teveel aan water tijdelijk te bergen, zowel in groenstroken van de gemeente als op particulier terrein. Wij kiezen voor een duurzame aanpak en richten de openbare ruimte in met robuuste oplossingen om de hevige neerslag op te kunnen vangen. Extra groen en water in de openbare ruimte vermindert hittestress. Wij gaan proberen om particulieren te bewegen om minder stenen in de tuinen te leggen en meer groen aan te leggen.

Relevante beleidsnota's

• Programma Water en Riolering 2023-2027

• Klimaat Actieve Stad Hengelo 2023-2027

• Klimaatadaptatiestrategie Hengelo (2022)

• Sport- en Beweegvisie 2023-2033 (2023)

• Lokaal Sportakkoord (2023-2026)

• Kadernota Spelen (2016)

• Lokaal Preventieakkoord (2022)

• Landelijke nota gezondheidsbeleid (2020-2024)

• Samen meer voor kunst en cultuur Cultuurnota (2021-2024)

• Kwartier maken voor de Collectie Hengelo (2008)

• Deltaplan Collectie Hengelo (2010)

• Beleidsnota Cultuurhistorisch Erfgoed (2014-2022)

• Omgevingsvisie Hengeloos buiten (2020)

• Omgevingsvisie Het Hart van Hengelo (2022)

• Nota Vrijetijdseconomie (2011-2021)

• Horecavisie (2016)

• Nota Snippergroen (2015)

• Groenplan Hengelo (2015)

• Meerjarenplan gezondheid (2019)

• Accommodatiebeleid Sociaal en Vastgoedkaders (2021)

• Bomenverordening + beleidsregels (2018)

• Bijzondere Bomen Hengelo

Verbonden partijen

Gildebor/SWB Midden-Twente
Gildebor draagt bij aan het programma door het beheer en onderhoud van de openbare ruimte en de sportaccommodaties.

Regionaal Bestuurlijk Overleg Sport en Bewegen Twente
Het bestuurlijk overleg sport en bewegen in Twente draagt bij aan het programma door onderlinge afstemming, kennisdeling en samenhang te bevorderen. In 2024 is de nieuwe visie 'Sport en Bewegen in Twente' vastgesteld door de 14 Twentse gemeenten.

Recreatieschap Twente
Recreatieschap Twente is per 1 januari 2022 opgericht. Het recreatieschap draagt bij aan het programma door het beheer en onderhoud van de recreatieparken en door het bevorderen van recreatie en toerisme.

Cultuurregio Twente
Cultuurregio Twente is een samenwerkingsverband tussen de kunst- en cultuursectoren in alle Twentse gemeenten. Het profiel van de Cultuurregio Twente 2021-2024 en onderliggende ambities zijn door alle 14 Twentse gemeenten (colleges) vastgesteld.

Wat willen we bereiken?

Wat gaan we daarvoor anders doen in 2025?

5.1 Meer inwoners van Hengelo sporten, bewegen en/of spelen

• Wij ontwikkelen het Gebied en Accommodatie-voorzieningen Plan (GAP) en leggen dit als nieuw beleid voor aan de raad.

• Wij versterken de vind- en zichtbaarheid van het totale sport-, beweeg- en speelaanbod (actie Sport- en Beweegvisie 2033. Dit doen we onder andere door te starten met het inrichten van een platform/netwerk.

• Wij versterken de samenhang en integraliteit tussen ontwikkelingen als de Omgevingsvisie, Spoorzone Hengelo Enschede (SHE) en sport en bewegen (zowel lokaal als regionaal).

• Wij faciliteren en ondersteunen sport- en beweegaanbieders in een veranderend sport- en beweeglandschap. Dit doen we onder andere door de subsidie ten behoeve van deskundigheidsbevordering binnen verenigingen te verhogen (van 50%) naar 100%. Ook zoeken we aansluiting bij het Platform Ondernemende Sportaanbieders (POS).

• Er wordt gestart met een pilot ‘Hengelo Sport Lidmaatschap’ in samenwerking met sport- en beweegaanbieders.

• Wij starten met de nieuwbouw en renovatie van bestaande bouw op sportpark Veldwijk voor de huisvesting van de voetbalacademie (24-NB-5.4). Wij zetten op dit sportpark in op meer (aansprekende) evenementen voor verschillende doelgroepen.

5.2 Inwoners beleven kunst, cultuur en erfgoed in Hengelo

• Samen met Museum Hengelo komen we met scenario's voor de toekomst van het museum.

• Het gratis lidmaatschap voor de bibliotheek wordt uitgebreid met de leeftijdsgroep 18-27 jaar. De Bibliotheek Hengelo kan deze uitbreiding vanaf 2025 zelf bekostigen. Met een eenmalig toegekend bedrag zet zij ook een programma op voor 18-jarigen met een passend aanbod rondom digitale informatie en het vergroten van digitale vaardigheden en -weerbaarheid.  

• Wij starten met ingang van 1 januari 2025 het nieuwe subsidietijdvak 2025-2027 van de regeling ‘presentatie beeldende kunst’. Eén van aanvragers zal in de nieuwe periode invulling geven aan het kunstpodium aan Markt 8 in Hengelo.

• De stadsbeiaardier speelt met ingang van 2025 twee keer per week het carillon van het stadhuis (zie motie 'Laat de beiaard klinken' 19 juli 2023 en onderzoek dat heeft plaatsgevonden).

• De uitkomsten van het onderzoek (quikcscan) naar de invloed van regel- en wetgeving op het functioneren van verenigingsleven zijn 23 april 2024 met de raad gedeeld. In 2025 geven we hier verder opvolging aan.

• Wij herijken de verdeling en opbouw van de basissubsidie amateurkunst voor de nieuwe periode 2025-2028.

• Wij maken nieuwe afspraken met het Rijk, provincie, schoolbesturen en culturele instellingen over de voortzetting van het programma Cultuureducatie met Kwaliteit in de periode 2025-2028.

• Wij starten met het ‘Uitvoeringsprogramma BKV 2025-2026’ en het nieuwe atelierbeleid. Met ingang van 2025 voeren we een systeem van doorstroom binnen het huidige atelierbestand door. Daarnaast richten we een digitaal platform in ten behoeve van de verschillende functies en voorzieningen op het gebied van de beeldende kunst in Hengelo. We creëren daarmee meer ruimte voor jong nieuwe talent en stimuleren de creatieve maatschappelijke activiteiten en programmering van creatieve broedplaatsen.

• Wij zetten in op culturele initiatieven die bijdragen aan de aantrekkelijkheid van het focusgebied Hengelose Magneet met als doel talent te boeien en te binden aan Hengelo en de regio.

• Wij maken een omgevingsprogramma en omgevingsplan voor Cultureel historisch Erfgoed. We kiezen een integrale benadering en betrekken onze externe partners als de 'welstand', de Rijksdienst en andere adviesorganen.

• Wij stimuleren het gesprek tussen onze erfgoedpartners en belangengroepen.

• Wij zetten actiever in op het behoud van karakteristiek erfgoed in Hart van Zuid. We stimuleren eigenaren en ontwikkelaars om bij investeringen aandacht te hebben voor het belang van 'behoud door ontwikkeling' en herbestemming van karakteristiek erfgoed. Hiervoor is de Stimuleringsregeling Industrieel Erfgoed Hart van Zuid in 2024 vastgesteld.

5.3 Hengelo is aantrekkelijker voor mens, plant en dier met meer en goed onderhouden openbaar groen

• In 2020 is er voor vier jaar een investeringsbedrag van € 150.000 per jaar beschikbaar gesteld voor het vergroenen van de wijken. In 2020 is een start gemaakt met het project Van Grijs naar Groen in de wijken Woolde en Noord. Daarna zijn de wijken Slangenbeek, Wilderinkshoek, Groot Driene en de Hengelose Es opgestart. In 2024 volgden de Berflo Es en de Hasseler Es. In de Zomernota 2024-2028 is vervolgens voorgesteld om het project Van Grijs naar Groen te verlengen en in 2025 een doorstart te maken in Beckum/Oele en in de binnenstad (25-NB-5.4). Bij het vergroenen van de wijk krijgen de inwoners een belangrijke rol bij het bepalen waar en hoe de vergroening wordt uitgevoerd. Daartoe kunnen zij ideeën indienen die gezamenlijk worden uitgewerkt.

• Wij gaan samen met de Vereniging Vrienden van Weusthag en de HAN verder onderzoeken of het waterpeil in het park Weusthagpark omhoog kan worden gebracht om verdroging te voorkomen.

• We brengen verder in beeld welke maatregelen nodig zijn om te voldoen aan onze Klimaatadaptatiestrategie uit 2022. We brengen de kwetsbaarheden in beeld, vormen meekoppelkansen en programmeren deze in de tijd. We proberen het programma dekkend te krijgen met reeds beschikbare financiële middelen, maar voorzien een benodigde kredietvraag aan de raad.

• Wij streven ernaar om water in ons gebied zo lang mogelijk vast te houden, zowel boven- als ondergronds.

• Voor veel projecten zoals isolatiewerkzaamheden, renovatie/sloop en ruimtelijke ontwikkelingen waaronder woningbouw, is een omgevingsvergunning/ontheffing voor flora- en fauna van de provincie nodig. Om te voorkomen dat deze ontwikkelingen vertraging oplopen stellen wij een Soortenmanagementplan (SMP) op, op basis van een uitgebreid ecologisch soortenonderzoek op gebiedsniveau (25-NB-5.3). Met een SMP kan een gebiedsgerichte omgevingsvergunning bij de provincie aangevraagd worden. Nadat de provincie de vergunning heeft verleend, zijn een (uitgebreid) ecologisch onderzoek en omgevingsvergunning flora-/fauna voor individuele projecten doorgaans niet meer nodig. Het SMP draagt bij aan het verhogen van de biodiversiteit.

• In 2024 is een start gemaakt met de actualisatie van het Groenplan uit 2015. Dit nieuwe groenplan bevat ambities en doelen voor het openbaar groen passend bij actuele thema’s en specifieke vraagstukken in het groen (biodiversiteit, klimaatadaptatie, leefbaarheid, ecologie, duurzaamheid, gezondheid, etc.). Naar verwachting wordt dit plan in 2025 afgerond.

Wat blijven we doen?

Sporten, bewegen en/of spelen

• Wij blijven uitvoering geven aan de uitvoering van de Sport- en Beweegvisie 2023-2033.

• Wij blijven inwoners stimuleren en faciliteren om te sporten en bewegen. Dit doen wij o.a. via Hengelo Sport op scholen, in wijken en bij sport- en beweegaanbieders voor specifieke doelgroepen. Zoals jeugd, mensen met ondersteuningsbehoefte en mensen met een beperking.

• Wij richten ons op het realiseren van duurzame verbindingen tussen verenigingen, sport- en beweegaanbieders en onderwijs-, zorg- en welzijnsaanbieders. Hierbij dient sport als middel voor jeugd(zorg), gezondheid en preventie van eenzaamheid.

• Wij geven uitvoering aan de Brede SPUK-regeling (Gezond en Actief Leven Akkoord, Combinatiefunctionarissen en het Sportakkoord 2.0 (23-FP-7.1). We blijven combinatiefunctionarissen inzetten om specifieke doelgroepen (binnen wijkgericht beleid) kennis te laten maken met sporten, bewegen en zorgen voor sociale en mentale ontwikkeling.

• Samen met de overige Twentse gemeenten blijven wij inzetten op doelgroepen met ondersteuningsbehoefte, gezondheid, inclusie en preventie. Lokaal met het Hengelo Sport Lidmaatschap zorgen wij voor een veilige, sociale en drempelloze manier van sport en bewegen voor inwoners.

• Wij zetten onze accommodaties en voorzieningen in voor inwoners om (laagdrempelig en inclusief) in aanmerkingen te (blijven) komen met sport en bewegen.

• Wij blijven sport en bewegen stimuleren door het beschikbaar stellen van subsidies. Denk hierbij aan subsidies voordeskundigheidsbevordering, duurzaamheid, kennismaking, kleine evenementen en sporten met een beperking.

• Onze sportaccommodaties zijn aantoonbaar veilig, schoon en in goede staat van onderhoud conform de eisen van NOC*NSF en de sportbonden. Wij werken hierin samen met SWB/Gildebor. Het Twentebad houdt het keurmerk Veilig & Schoon.

• Met het Twentebad bieden wij een kwalitatief hoog aanbod van zwemonderwijs, recreatie, sport en ontmoeting. Met deze accommodatie blijven wij investeren om een aantrekkelijk leer- en werkbedrijf te zijn voor Hengelose scholieren en mensen met afstand tot de arbeidsmarkt.

• Wij blijven inzetten op verdere verduurzaming van het Twentebad met als uiteindelijke doel deze voorziening in 2029 volledig gasvrij te laten zijn.

Kunst, cultuur en erfgoed

• Wij subsidiëren de culturele kernvoorzieningen en een aantal middelgrote aanvullende culturele instellingen, we sturen daarbij op maatschappelijke- en artistiek inhoudelijke kwaliteit.  

• Wij subsidiëren amateurkunstverenigingen, kleinere organisaties voor beeldende kunst en cultureel erfgoed, omdat zij een bijdrage leveren aan het kunst- en cultuuraanbod in de stad. 

• Wij stellen extra middelen beschikbaar zodat de lokale omroep (1Twente) haar organisatie verder kan professionaliseren en de ontwikkeling naar een streekomroep zo goed mogelijk te laten verlopen (24-NB-5.1). 

• Wij geven uitwerking aan het Uitvoeringsprogramma voor de Cultuurregio Twente voor de periode 2023-2028. Dit programma moet leiden tot versterking van het cultuuraanbod in Twente, de samenwerking in de regio op en het aantrekken en behouden van (jong) talent.

• De Bibliotheek Hengelo zet het sociaaljuridisch spreekuur voort in 2025 (in 2021 opgezet met landelijke middelen, zie ook 24-FP-9.7). Het loket is een vindplaats voor inwoners met sociaaljuridische vragen en verwijzingen. Het is onderdeel van het Ontwikkelplein in de bibliotheek in de binnenstad en in het Kulturhus Hasselo. In 2025 evalueren we de inzet van de middelen en bepalen we of deze voor 2026 en 2027 worden voortgezet.

• Wij werken samen met Hengelo Promotie om het bestaande kunst- en cultuuraanbod te promoten, zodat meer inwoners het aanbod kennen en daar gebruik van kunnen maken.

• Wij stimuleren de samenwerking tussen het amateurkunstveld en de culturele kernvoorzieningen. Wij behouden incidentele subsidieregelingen voor amateurkunstinitiatieven en professionele beeldende kunst.

• Wij blijven uitvoering geven aan de Brede SPUK-regeling op het thema brede regeling Combinatiefuncties cultuur (23-FP-7.1).

• Wij investeren in het versterken van de sociale basis voor jeugdigen via het concept 'Studio15' (zie ook 25-NB-6.7).

• Wij beheren en onderhouden het gemeentelijk kunstbezit. 

• Wij geven een vervolg aan de inventarisatie van post-‘65 architectuur (panden en objecten). 

• Wij houden aandacht voor de aanwijzing van waardevolle panden en gebieden.

• Wij houden aandacht voor het erfgoed in Hart van Zuid, zowel wat betreft bouwwerken (o.a. besluit 'Karakteristieke bouwwerken Hart van Zuid') als communicatie. 

• Wij subsidiëren de restauraties van cultureel erfgoed, zoals monumentale panden, Tuindorp ’t Lansink, begraafplaatsen, herdenkingsmonumenten, studies voor herbestemming karakteristieke boerderijen en opstallen en communicatie/PR projecten gerelateerd aan erfgoed. 

• Wij adviseren eigenaren op het gebied van restauratie, onderhoud en energiezuinigheid. 

• Wij initiëren projecten op het gebied van erfgoed en brengen die in de uitvoering. 

• Wij begeleiden en adviseren eigenaren van winkelpanden in de binnenstad in een proces van ontwerp naar uitvoering voor wijziging van de gevel op de begane grond. Tevens adviseren we eigenaren van winkelpanden in de binnenstad in passende reclamevoering. 

• Wij subsidiëren kwalitatief goede verbouwingen van (winkel)panden in de binnenstad. 

Openbaar groen en biodiversiteit

• Wij maken de stedelijke omgeving steeds aantrekkelijker door nog meer groen en water toe te voegen. Wij willen maatregelen voor extra groen en water in de stad combineren om wateroverlast, droogte en hittestress terug te dringen.

• Vanaf 2020 is extra geld beschikbaar gesteld om te investeren in de vervanging van plantmaterialen, die het einde van hun levensduur hebben bereikt. Meer groen is een belangrijk thema. Behoud van bestaand groen is echter van minstens zo groot belang.

• Wij streven ernaar om water in ons gebied zo lang mogelijk vast te houden, zowel boven- als ondergronds.

• Gildebor blijft de stad onderhouden conform het afgesproken ondershoudsniveau.

• Wij zetten ons in voor een prettig woon- en leefklimaat in de stad. Dit doen we door te zorgen voor voldoende, gevarieerd en goed onderhouden openbaar groen. Daarbij houden wij rekening met de verschillende gebruiks- en natuurfuncties en met klimaatontwikkelingen.

• Twee maal per jaar overleggen wij met onze externe groenpartners tijdens de Groene Tafel. Het doel is om elkaar te informeren over actualiteiten op het gebied van groen in Hengelo. Ook delen wij kennis en informatie en werken we aan gezamenlijke groenprojecten en/of -activiteiten in Hengelo.

• De externe groenpartners hebben een adviserende rol bij zware ingrepen in de hoofdgroenstructuur.

• Samen met onze externe groenpartners stimuleren wij bewoners om tuinen groener te maken en te houden. We zijn hiervoor aangesloten bij de landelijke campagne van de Stichting Steenbreek. Ook doen we in 2025 weer mee aan het NK Tegelwippen.

• Wij zorgen voor uitdagende, veilige en goed onderhouden speel- en ontmoetingsplekken, afgestemd op de bevolkingssamenstelling in de wijken en buurten.

• Wij zorgen voor voldoende voorzieningen voor vrije beoefening van sport en spel in de openbare ruimte (de zogenoemde 12+ speelplekken), zoals trapvelden, tafeltennistafels en basketbalvoorzieningen.

• Vrij spel is overal waar dat veilig kan in de openbare ruimte toegestaan (informeel spelen).

• De kinderboerderij geeft bezoekers de mogelijkheid om te ontspannen, te recreëren en in contact te komen met dieren en planten.

• We subsidiëren recreatieparken in regionaal verband.

• Wij blijven regionaal en landelijk afstemmen en verder samenwerken op het gebied van de aanpak van de eikenprocessierups. Door de combinatie van prefentief behandelen (nematoden), goede voorlichting en communicatie én het inzetten op het verhogen van de biodiversiteit (b.v. door extensief maaien) is de overlast de afgelopen jaren sterk gedaald. Dit succes willen we komende jaren blijven voortzetten, waarbij we in blijven spelen op landelijke en regionale ontwikkelingen.

• Wij blijven actief bijdragen aan de verbetering van de leefomstandigheden van bijen en andere bestuivende insecten, zoals onder andere afgesproken in het Bijenconvenant.

• Wij blijven streven naar meer biodiversiteit, onder andere door de overgang naar extensief en ecologisch beheer van bermen en graslanden en door variatie in de soortkeuze van bomen en beplantingen.

• Wij blijven maatregelen nemen om water langer vast te houden in het gebied, onder andere door afkoppelen, aanleg van wadi’s en bergingsvijvers, meer ruimte voor de beken en het stimuleren van de vergroening van tuinen en groene daken.

Wat mag het kosten?

Financiële toelichting

5.1 Sportbeleid en activering (€ 101.000 nadeel)
Het nadeel op dit taakveld wordt veroorzaakt door de toerekening van uren.

5.2 Sportaccommodaties (€ 976.000 nadeel)Het nadeel van € 976.000 bestaat uit een nadeel op inkomsten en uitgaven, deze worden afzonderlijk van elkaar toegelicht:

Inkomsten (€ 61.000 nadeel)

• In 2024 stopt de compensatie voor de hogere energielasten (HER+) Dit leidt tot een nadeel van € 52.000.

• Door een herijking van de Spuk Sport btw dalen de inkomsten uit deze rijksvergoeding met € 172.000 (24-FP-5.3).

• In 2024 is de compensatie voor de meerprijs van gaslasten beëindigd. Dit leidt tot een incidenteel nadeel van € 382.000 voor het Twentebad (24-FP-9.5).

• In 2025 wordt gestart met de aankoop, verbouw en nieuwbouw van gebouwen en voetbalvelden van de Voetbalacademie en de overige gebruikers van Sportpark Veldwijk (24-NB-5.4). Dit leidt tot een structureel hogere ontvangst van de kostprijs dekkende huur voor zowel de voetbalvelden € 207.000 als de gebouwen € 338.000.

Uitgaven (€ 915.000 nadeel)

• Door toename van de kosten voor geplande renovatie van sportvelden op de diverse sportparken stijgen de afschrijvingen in 2025 met € 114.000. In 2027 zijn opnieuw renovaties gepland die leiden tot hogere afschrijvingen.

• In de Zomernota 2024-2028 is besloten de dienstverleningsovereenkomst met Gildebor te indexeren. De indexering leidt tot een structureel nadeel van € 85.000 (24-FP-5.5).

• In 2025 wordt gestart met de aankoop, verbouw en nieuwbouw van gebouwen en voetbalvelden van de Voetbalacademie en de overige gebruikers van Sportpark Veldwijk. (24-NB-5.4). Dit leidt structureel tot hogere afschrijvingslasten van € 279.000 en hogere servicekosten van € 110.000. Daarnaast draagt de gemeente Hengelo jaarlijks € 115.000 bij in de exploitatie van de Voetbalacademie.

• Het resterende verschil wordt voornamelijk veroorzaakt door prijsindexatie en toerekening van uren.

5.3 Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie (€ 164.000 nadeel)

• De gemeente Hengelo heeft in 2024 besloten om Oyfo eenmalig een subsidie toe te kennen om de gestegen exploitatiekosten te dekken (24-FP-5.10). Dit zorgt in 2025 ten opzichte van de begroting 2024 voor een voordeel van € 130.000.

• De kostprijsdekkende huur die in rekening wordt gebracht bij SWWK (Stichting Woon- en Werkruimte voor Kunsternaars) wordt uitgesteld naar 2025. Dit zorgt voor een nadeel van € 64.000 (24-FP-5.6).

• De verlenging van de Kunst en Cultuurnota met 2 jaar leidt tot een nadeel van € 45.000 voor de jaren 2025 en 2026 (24-FP-5.9).

• In de Zomernota 2024-2028 zijn nieuwe beleidsvoorstellen voor de Talentopgave opgenomen. Dit betreft eenmalig € 50.000 voor de Prijsvraag Cultuur (25-NB-5.1) en € 75.000 voor het Project Broedplaatsen (25.NB-5.2). Beide zorgen voor een incidenteel nadeel op dit taakveld. Hiertegenover staat een onttrekking uit de reserve aanjaagbudget talentopgave (taakveld 0.10 Mutaties reserves). Daarnaast is er structureel € 13.400 (nadeel) opgenomen voor Laat de Beiaard klinken (25-NB-5.6).

• Op 10 april 2024 heeft de gemeenteraad het budget en subsidieplafond uitvoeringsregeling HEMO 2024 vastgesteld. Dit zorgt voor een nadeel van € 120.000.

• Het resterende verschil wordt voornamelijk veroorzaakt door prijsindexatie en toerekening van uren.

5.5 Cultureel erfgoed (€ 109.000 nadeel)De stimuleringsregeling Industrieel Erfgoed Hart van Zuid is op een aantal punten gewijzigd om beter te worden ingezet (zaaknummer: 3760334). Mede doordat projecten langzaam op gang komen kunnen de middelen nu tot en met 2028 worden besteed. Voor 2025 leidt dit tot een nadeel van € 80.000 ten opzichte van 2024.
Het resterende verschil wordt voornamelijk veroorzaakt door prijsindexatie en toerekening van uren.

5.6 Media (€ 96.000 nadeel)
Het verschil wordt voornamelijk veroorzaakt door de jaarlijkse indexatie van de subsidie aan de Bibliotheek. Daarnaast stopt de subsidierelatie met de lokale omroep met ingang van 2027 en worden zij vanaf dat jaar rechtstreeks bekostigd door het Rijk. Structureel hebben wij dus te maken met lagere uitgaven van € 170.000.

5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie (€ 579.000 nadeel)
In de Zomernota 2024-2028 zijn de afschrijvingslasten in 2024 op basis van de jaarrekeningresultaten naar beneden bijgesteld (24-FP-9.11). Daardoor hebben we in 2025 hogere lasten van rente en afschrijving ten opzichte van de bijgestelde begroting 2024. Aanvullend zijn er nieuwe investeringen opgenomen die in 2025 (en verder) tot hogere kapitaallasten leiden. Zie onder andere de Zomernota 2023-2027 paragraaf 10.5 Vervangingsinvesteringen kapitaalgoederen. Per saldo hebben we in 2025 hogere lasten van rente en afschrijving (€ 141.000 nadeel). We verwachten ook een toename in de overige uitgaven door de toegepaste indexering, hogere kosten van areaaluitbreiding en ecologisch maaibeheer en het nieuwe beleidsvoornemen (25-NB-5.3) Soortenmanagementplan (samen € 510.000 nadeel). Door een herverdeling van de personele inzet hebben we lagere kosten op het gebied van verkoop van snippergroen (€ 46.000 voordeel).

Daarnaast is er sprake van een eenmalige bijdrage in 2024 voor het investeren van de beschoeiingen bij het Rutbeek en het Hulsbeek. Aangezien dit incidenteel is, leidt dit tot een voordeel van € 175.000 in 2025.

Tot slot is er vanwege de doorontwikkeling van en investeringen in Erve Weusthag en Kinderboerderij sprake van een verhoogde structurele afschrijvingslast van € 177.000 vanaf 2025 (24-NB-5.5). Daarnaast zorgt deze doorontwikkeling voor lagere personele lasten met betrekking tot de Kinderboerderij van € 32.000.

Risico's

Verschuiving bij sport en bewegen
De trend van een groeiend aantal commerciële aanbieders van sport en bewegen zet door. Voorbeelden hiervan zijn personal training, obstakelruns, fitnesscentra en Virtual Fitness Classes. Mensen richten zich steeds meer op individuele sporten en minder op teamsporten. Deze nieuwe vormen van sporten zijn over het algemeen duurder dan de traditionele sportverenigingen. Dit is niet voor iedere inwoner betaalbaar en zorgt ervoor dat sport en bewegen voor sommige inwoners minder toegankelijk wordt. We zien daarnaast een daling van het aantal kinderen dat lid is van een sportvereniging.

Uitdaging voor verenigingen
Voor traditionele verenigingen is het een uitdaging om aan de veranderende vraag/maatschappij te voldoen en aan genoeg vrijwilligers te komen. Wij denken met verenigingen mee en werken aan multifunctionele accommodaties die aan de vraag van afwisseling van activiteiten gaan voldoen.

Inflatie zorgt voor druk op verenigingen en instellingen zonder winstoogmerk. Dit kan leiden tot het vragen van hogere bijdragen van leden en/of bezoekers (met als mogelijk gevolg minder gebruik en afbreuk infrastructuur). Als kostenstijgingen niet binnen de eigen invloedssfeer kunnen worden opgevangen kan dit leiden tot de vraag om hogere subsidie bij de gemeente of noodzakelijke aanpassingen in de infrastructuur van het verenigingsleven.

Financiële uitdaging sport(accommodaties)
Door de coronapandemie zijn de contributies voor bijna alle sporten gestegen, terwijl wij het belangrijk vinden dat sport voor iedereen toegankelijk blijft. Wij merken dat de kosten voor het onderhoud van sportaccommodaties toenemen. Deze kosten willen wij niet volledig doorberekenen aan de verenigingen, omdat dit het risico met zich meebrengt dat de contributies verder stijgen. Bovendien is er vanuit het Rijk onduidelijkheid over toekomstige compensatie van de BTW op sportgerelateerde kosten. Het Rijk is aan het onderzoeken wat ze vanaf 2026 willen voor de stimulering van de ontwikkeling en instandhouding van sportaccommodaties, sportstimuleringsbeleid en de aanschaf van sportmaterialen door gemeenten. Het is niet zeker of dit het beste via een Spuk kan. Op de rijksbegroting blijft het budget voor stimulering wel beschikbaar.

Financiële uitdaging kunst en cultuur
Het Rijk wil de BTW op veel culturele activiteiten verhogen. Dit terwijl ze bijdragen aan een beter sociaal klimaat, betere omgangsvormen en meer begrip tussen culturen. Als gemeente subsidiëren wij culturele instellingen in Hengelo om diverse culturele voorzieningen te organiseren. In ruil daarvoor verwachten wij dat deze instellingen bijdragen aan onze doelstellingen. Wij lopen echter het risico dat partijen financieel niet gezond zijn en dat de gelden niet op de juiste wijze worden besteed.

Klimaatverandering
Het veranderende klimaat zorgt steeds vaker voor extreme situaties. Hierdoor krijgen wij te maken met meer periodes van (langdurige) droogte, hitte of wateroverlast. Dit heeft gevolgen voor mens (hittestress), dier (afname biodiversiteit) en het openbaar groen (schade door b.v. extreme droogte). Naast financiële risico's zorgt dit ook voor gezondheidsrisico's. De toenemende druk op de openbare ruimte versterkt deze risico's.