Economie

Welke belangrijke ontwikkelingen zien we voor 2025?

Vitale winkel- en horecastructuur
Afgelopen jaren hebben wij te maken gehad met de opmars van het online winkelen. Deze ontwikkeling had nadelige effecten voor de fysieke winkels, met onder meer leegstand als resultaat. Deze ontwikkeling lijkt echter af te vlakken. Consumenten weten ook de fysieke winkel weer te vinden en de omnichannel winkelervaring (via diverse kanalen, zoals fysieke winkels, online platforms en mobiele apps) wordt een belangrijkere trend.

Aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven
Samen met de Twente Board en stakeholders in Twente werken wij aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat. Bedrijven vormen daarvan een belangrijke pijler. Een belangrijk deel van de economie in de regio is er direct en indirect aan verbonden. Voldoende aanbod van vitale, toekomstbestendige bedrijventerreinen zijn belangrijk voor de economische toekomst. Bovenal moeten de terreinen goed aansluiten bij de vestigingseisen en -wensen van de bedrijven. In de regionale programmeringsafspraken bedrijventerreinen Twente (2023-2026) staat niet langer het voorkomen van overaanbod van nieuwe plannen centraal. De focus ligt juist op de beschikbaarheid van voldoende bedrijfsruimte. De nieuwe regionale programmeringsafspraken kennen een vernieuwende insteek: adaptief, flexibel en ambitieus.

Vrijetijdseconomie
Wij zien groeiende aandacht voor de verbetering van de vitaliteit bij onze inwoners, een verdere integratie van de cultuurhistorie in de samenleving, de beleefbaarheid van het landelijk gebied, het verstevigen van de koppeling stad en omgeving en het stimuleren van bedrijven in de vrijetijdseconomie. De routenetwerken dragen in belangrijke mate bij aan een aantrekkelijke en beleefbare woonomgeving voor bewoners en bezoekers en stellen het bedrijfsleven in staat economische waarde te creëren. De komende jaren ligt er een belangrijke opgave om de recreatieve routes in zowel Hengelo als in de andere Twentse gemeenten in kwalitatieve en kwantitatieve zin op orde te houden. Ook ligt er een kans op verdere ontwikkeling en innovatie van de routes en de digitale portal om inwoners en bezoekers ook in de toekomst te blijven bedienen. Hiervoor heeft Routenetwerken Twente een visiedocument opgesteld die de komende jaren zal worden gerealiseerd. Het Recreatieschap Twente (RT) streeft naar een toekomstbestendig en breder gebruik van de Twentse parken, waar ook veel inwoners van Hengelo gebruik van maken. Er liggen kansen, door de parken voortdurend aantrekkelijker te maken voor het publiek en in te spelen op trends en ontwikkelingen in de toeristisch recreatieve sector.

Relevante beleidsnota's

• Afspraken Regionale Bedrijventerreinen Programmering Twente 2023-2026

• Twente 2023-2026 Horecavisie (2017) 

• Detailhandelsvisie (2012)

• Nota Vrijetijdseconomie Hengelo (2011-2021) Twente Werkt (2011-2021)

• Twente werkt (2014)

• Werk maken van werk (2017)

• Nota grondbeleid (2017)

• Grondprijzennotitie (2020)

• Integraal actieplan binnenstad (2017)

• Agenda voor Twente 2023-2027

• Visie Routenetwerken Twente (2022)

• Perspectief Vrijetijdseconomie Twente 2030 (2022)

• Regiodeal II (2023)

• Strategienota Twente Board 2022

Verbonden partijen

Openbaar Lichaam Regionaal Bedrijven Terrein Twente
Het RBT heeft tot taak het ontwikkelen, realiseren, exploiteren en beheren van het bedrijventerrein XL, ten tijde van de vaststelling van deze regeling bruto grootte ongeveer 180 hectare.

Twente Board
De arbeidsmarkt is regionaal en vraagt samenwerking om vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zo optimaal mogelijk in te richten en om het Twents economisch profiel te helpen versterken. De Twente Board, waarvan de Twente Board Development de uitvoerende organisatie is (voorheen Regio Twente), levert een bijdrage aan de positionering van Twente als vooraanstaande groene technologische topregio, zowel landelijk als in Europa. Ze faciliteert en versterkt de samenwerking in de regio. Niet alleen tussen de veertien gemeenten, maar ook tussen en met andere maatschappelijke sectoren en samenwerkingspartners van de gemeenten. De Agenda voor Twente en het Strategisch plan 2020-2025 van de Twente Board en wijze waarop daarin wordt samengewerkt, zijn daarbij richtinggevend.

Recreatieschap Twente
Het Recreatieschap Twente is een samenwerking van de 14 Twentse gemeenten met als doel het beheren en onderhouden van de drie Twentse recreatieparken, recreatieve routes en recreatieve fietspaden voor inwoners van Twente en toeristen.

Wat willen we bereiken?

Wat gaan we daarvoor anders doen in 2025?

De doelen: 3.1.1. Hengelo kent meer banen, ook voor eigen inwoners 3.1.2. Meer groei komt uit kennisintensieve en innovatieve industrie zoals de Hightech Systemen en Materialen (HTSM).

• Onze bedrijventerreinen zijn belangrijke vestigingsplaatsen voor bedrijven en zorgen voor werkgelegenheid. Bijna 45% van alle banen in Hengelo vind je namelijk op één van onze bedrijventerreinen. Bij een aantal bedrijventerreinen zien wij de komende jaren (een vorm van) revitalisering c.q. herstructurering aankomen. Herstructureringen vragen zeer forse (overheids)investeringen. Hiertoe hebben wij het ‘Omgevingsprogramma Toekomstbestendige Bedrijventerreinen’ (OTB) ingezet, welke momenteel in volle gang is. De aanleiding voor dit OTB is tweeledig. Enerzijds is er vanuit de discipline Economische Zaken een opgave om de Hengelose bedrijventerreinen te (her)ontwikkelen en revitaliseren. Anderzijds ligt er vanuit duurzaamheid een grote opgave op de bedrijventerreinen om deze toekomstbestendig te maken.

• Gezien de zorgen over de beschikbaarheid van voldoende bedrijfsruimte verkennen we op korte termijn de mogelijkheden voor het toevoegen van nieuwe bedrijfsruimte. We kijken hierbij niet alleen naar herstructurering op bestaande terreinen (onderdeel van het OTB), maar ook naar mogelijke nieuwe bedrijfslocaties. Hiervoor wordt een opdracht vastgesteld, die vervolgens wordt uitgevoerd. Uiteraard bekijken we deze vraagstukken in nauwe samenhang met een ontwikkeling als XL Business Park 2 en andere ruimtelijke vraagstukken.

• Om op regionale schaal vraag en aanbod naar bedrijfsruimte op elkaar af te stemmen wordt een traject gestart om te komen tot een regionale ruimtelijk-economische bouwsteen (REB). Als input voor dit traject gebruiken wij de vorig jaar opgestelde Hengelose economische bouwsteen. Hierin wordt aangegeven wat de speerpunten van de Hengelose economie zijn en wat de lokale vraag naar bedrijfsruimte is. Deze economische bouwsteen zetten we bovendien in als input voor de Omgevingsvisie Stedelijk Gebied.

• Wij hebben een proactieve opstelling bij leegstand van kantoor- en bedrijfspanden. We brengen deze panden onder de aandacht bij potentiële bedrijven die zich hier willen vestigen. Daarnaast creëren we ruimte voor herstructurering, functieverandering, transformatie of sloop.

• Samen met de gemeente Enschede gaan wij de gebiedsontwikkeling in de Spoorzone de komende jaren vormgeven. In deze gebiedsontwikkeling komen diverse ruimtelijk economische aspecten samen. Zie ook paragraaf 5.1.4. Talentopgave en beleidsprogramma 8.

• Uit de retailanalyse (2020) blijkt dat wij de komende periode grotendeels kunnen vasthouden aan de basiskeuzes en beleidsopgaven zoals beschreven in de huidige beleidsdocumenten (detailhandelstructuurvisie, horecavisie en nota Vrijetijdseconomie) en de koersdocumenten voor de binnenstad en Hart van Zuid. Wij willen de retailstructuur in Hengelo toekomstbestendig krijgen en houden. Op basis van beleidsdocumenten, recente retailontwikkelingen en de retailanalyse van 2020 zien wij dat de aanpak van leegstand en het verhogen van vitaliteit belangrijke thema's zijn voor de komende periode. Deze worden nog verder uitgewerkt. Hierbij zoeken wij voor de thema’s binnenstad en Hart van Zuid zoveel mogelijk de inhoudelijke en procesmatige afstemming met de omgevingsvisies voor de verschillende gebieden in Hengelo.

• Wij onderzoeken in samenwerking met Routenetwerken Twente en Hengelo Promotie hoe wij bestaande recreatieve routes kunnen opwaarderen en nieuwe routes kunnen exploiteren. Focus ligt hierbij op de verbinding van de stad en de omgeving en op de verbinding binnenstad/Hart van Zuid. Wij geven hiermee uitvoering aan de ambities uit de omgevingsvisies Hengeloos Buiten en Hart van Hengelo, waarin het sociale (ontmoeting, beleving, gezondheid), economische en cultuurhistorische belang van recreatieve routes wordt onderstreept voor het aantrekken en behouden van talent.

Wat blijven we doen?

Economische ontwikkeling

• Uitvoering geven aan de programmalijnen uit de Agenda voor Twente en strategie Twente Board.

• Wij blijven werken aan de promotie van en de instroom in techniek (Techniekpact, Twente goes Techno), de bevordering van innovatie en export samen met het WTC Twente, Novel-T (Kennispark Twente), OostNL, High Tech Systems Park (Thales), Saxion en ROC van Twente (Hart van Zuid). We blijven focus houden op maatregelen die het effect van de coronacrisis zoveel mogelijk dempen. Daarnaast zetten we in op HTSM en leggen de de verbindingen (ook over de grens) als dat mogelijk is.

• Monitoren van het functioneren van de verschillende retailgebieden en themagericht blijven kijken naar structurele veranderingen in het retaillandschap. In samenspraak blijven met stakeholders om te bezien in hoeverre er reële transformatiemogelijkheden zijn.

• Om economische structuurversterking voor Hengelo binnen Twente vorm te geven is de Bestuursovereenkomst Sociaal Economische Structuurversterking (BOSS) leidend. Deze BOSS vraagt niet alleen om regionale inbedding richting de Twente Board maar blijft de komende jaren ook vragen om een gemeentelijke inbedding.

Fysieke bedrijfsinfrastructuur

• Bestaande bedrijfslocaties verder ontwikkelen en onderhouden en/of herstructureren en verduurzamen.

• Verkoop van bedrijfskavels op de bedrijventerreinen.

• De ontwikkeling van onder meer de Cleantech Campus The Green Box (Eaton terrein) faciliteren. The Green Box beoogt een Europees technologie, ondernemers- en wetenschapscampus te worden die zich toelegt op de ontwikkeling van haalbare en betaalbare oplossingen voor schone energie. The Green Box ontwikkelt zich tot de nieuwe thuisbasis voor startups, scale-ups, en onderzoeks- en ontwikkelingsgroepen die zich bezighouden met de transitie naar schone energie.

• Actualisering van de bedrijventerreinenaanpak. Aandacht houden voor mogelijke revitalisering onder meer waar vertrekkende bedrijven tot lege plekken leiden. Samen met ondernemersverenigingen inzicht krijgen in wat de bedrijventerreinen de komende jaren nodig hebben om toekomstbestendig te blijven c.q. te worden.

Economische promotie

• Wij versterken de groei van het lokale en regionale MKB en werken aan een sterke industriële sector. Wij promoten Hengelo als economische vestigingsplaats.

• De regionale acquisitie voor economische activiteiten in Logistiek en High Tech Systems en Materials.

• Om Hengelo te promoten, blijven wij het stadsverhaal en de kernwaarden (DNA) van Hengelo bekendmaken. We richten ons op de positionering van de binnenstad, de merkwaarden, en het economische aanbod van Hengelo. Dit geldt voor de binnenstad, Hart van Zuid, winkelgebieden, bedrijventerreinen, en evenementen. We brengen dit onder de aandacht van investeerders, ondernemers, bewoners en bezoekers.Wij willen de herkenbaarheid, bekendheid en het uitdragen van het stadsverhaal met het bijbehorende aanbod verbeteren.

• Subsidiëren van Hengelo Promotie voor stadspromotie, evenementen en toeristische informatievoorziening.

• Marketing en communicatie voor Hengelo met als prioritaire gebieden de binnenstad en Hart van Zuid. We gebruiken hiervoor de herijkte citymarketingvisie.

• Het Hengelose stadsmerk dat in 2020 is vastgesteld gebruiken als terugkerend beeld in de marketing en communicatie.

Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen

• Wij koesteren onze zittende ondernemers. Zij zijn belangrijke ambassadeurs voor onze stad. Wij werken intensief samen met ondernemers en andere belanghebbenden uit Hengelo, de regio en op landelijk niveau. Concreet betekent dit dat wij sterk blijven inzetten op het leggen en onderhouden van contacten met deze partijen.

• Vanuit economische duurzaamheid willen wij het juiste bedrijf op de juiste locatie huisvesten.

• Wij bevorderen ondernemerschap door regelgeving te vereenvoudigen en regeldruk te verlagen.

• Wij hanteren de gemeentelijke kaders en uitgangspunten zoals beschreven in het uitwerkingsplan evenementen voor de subsidiebeschikking aan Hengelo Promotie.

• Belastingen (laten) innen, zoals toeristenbelasting.

• Het organiseren en aansturen van de kermis.

• Het organiseren en aansturen van de (week)markt.

• Deelname aan het regionale acquisitie en accountmanagersoverleg.

Wat mag het kosten?

Financiële toelichting

3.1 Economische ontwikkeling (€ 71.000 nadeel)
Voor 2025 zijn de kosten voor economische ontwikkeling ruim € 70.000 hoger dan in 2024. Dit heeft te maken met een incidenteel budget (€ 20.000) voor de prijsvraag werkruimte (25-NB-3.5). Deze wordt gedekt door een onttrekking uit de reserve aanjaagbudget talentopgave. Verder zetten we extra in op de promotie van Hengelo om de stad aantrekkelijker te maken voor jong talent en ondernemers. Hierdoor rekenen we meer uren toe aan dit onderwerp (€ 50.000).

3.2 Fysieke bedrijfsinfrastructuur (€ 237.000 nadeel)
Voor 2025 nemen de kosten met € 170.000 toe. Dit bedrag is in de Zomernota 2024-2028 beschikbaar gesteld voor het opstellen van het uitvoeringsplan voor bedrijventerrein Twentekanaal (25-NB-3.1). Dit uitvoeringsplan legt de basis voor de reductie van een groot deel van de CO2-uitstoot van Hengelo. De kosten worden gedekt uit de stelpost Duurzaamheid die opgenomen is in programma 7. Het overige verschil wordt veroorzaakt door eenmalige verkoop van percelen grond aan Enexis in 2024.

3.3 Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen (€ 111.000 nadeel)
Er zijn op dit taakveld in 2025 meer loonkosten begroot door een andere toerekening van loonlasten binnen het fysieke domein (zie paragraaf 3.3).

3.4 Economische promotie (€ 235.000 nadeel)
In de Zomernota 2024-2028 is € 95.000 extra beschikbaar gesteld voor Citymarketing (25-NB-3.3) en het opstellen van het evenementenbeleid (25-NB-3.6). Ook is € 50.000 extra beschikbaar gesteld om Hengelo op de kaart te zetten (25-NB-3.4). Daarnaast is de subsidie aan Hengelo Promotie met € 60.000 verhoogd (25-NB-3.7). Tegenover deze extra kosten staat een verlaging van het aantal toegerekende uren door een andere toerekening van loonlasten binnen het fysieke domein (zie paragraaf 3.3.). Dit zorgt voor een voordeel van ongeveer € 70.000. Bij de behandeling van de Zomernota is een motie (M03) aangenomen om € 100.000 beschikbaar te stellen voor Gelden Ruimte voor Ondernemen. Dit wordt gedekt uit de algemene reserve.

Risico's

De beschikbare grond in de gemeente is schaars en vormt een risico voor de economische groei. De beperkte beschikbare ruimte moet worden verdeeld over verschillende ambities, zoals woningbouw, de ontwikkeling van bedrijventerreinen en het behalen van onze duurzaamheidsopgaven.

Het stroomnet in Overijssel is bijna vol. Daarmee staat de levering van stroom voor ontwikkelingen op het gebied van woningbouw en nieuwe bedrijven onder druk. Dit heeft een grote invloed op de ontwikkeling van woningbouw en bedrijven.
Door de dubbele vergrijzing is het belangrijk dat de gemeente en de regio Twente inzetten op het aantrekken en behouden van gouden handen en knappe koppen. Als we hier niet op inzetten lopen we het risico dat we het bestaande voorzieningenniveau niet kunnen behouden. Deze aanpak vraagt samenwerking met andere gemeenten en de provincie. We lopen het risico dat door verschillende belangen en visies de ontwikkeling vertraagt.

Om talenten aan te trekken moeten we zorgen voor voldoende werkgelegenheid in de regio en het aantrekken van nieuwe bedrijven. Door de krapte op het stroomnetwerk en het tekort aan bedrijventerreinen kan deze vraag onder druk komen te staan. Als we deze verandering niet tijdig kunnen doorvoeren, bestaat het risico dat bedrijven wegtrekken.