Onderwijs
Aanspreekpunt bestuurlijk Aanspreekpunt ambtelijk | Wethouder Traag E. van Spall, T. Lantink |
Aanspreekpunt bestuurlijk Aanspreekpunt ambtelijk | Wethouder Traag E. van Spall, T. Lantink |
Wet passend onderwijs
In 2025 zijn er significante wetswijzigingen doorgevoerd. De kern van deze wijzigingen is het versterken van de positie van ouders en leerlingen, het verbeteren van de samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp, en het realiseren van een meer transparante, inclusieve en maatwerkgerichte ondersteuning voor kinderen met extra ondersteuningsbehoeften.
In lijn met deze landelijke koers ligt in Hengelo in 2026 de nadruk op de implementatie van deze wijzigingen. In onze aanpak zetten we sterk in op het verbinden van onderwijs, jeugdhulp en ouders. Dit komt onder andere tot uiting in de versterking van onderwijsondersteuning op (zorgintensieve) scholen, zoals genoemd in de Zomernota 2025–2029. Hiermee dragen we lokaal bij aan de doelen van passend onderwijs: gelijke kansen voor ieder kind en ondersteuning zo dicht mogelijk bij huis.
Inclusief onderwijs
Inclusie blijft een centraal onderdeel van onze visie op onderwijs en maatschappelijke participatie. Via onze Lokaal Educatieve Agenda (LEA) zetten wij onverminderd in op een onderwijsomgeving waarin alle kinderen ongeacht hun achtergrond, mogelijkheden of beperkingen, gelijke kansen krijgen om te leren, te groeien en te bloeien. De nadruk ligt in 2026 op het versterken van de samenwerking tussen onderwijs, jeugdhulp, preventie en gezamenlijke verantwoordelijkheid in de ondersteuning van leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte. Het Rijk heeft echter aangekondigd om vanaf 2026 een structurele bezuiniging van 10% door te voeren op het gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid (GOAB). Een deel van de uitvoering van de LEA wordt gefinancierd uit de middelen voor de GOAB. Deze bezuiniging zet de uitvoering van onze ambities onder druk. Daarmee kunnen wij niet garanderen dat met minder middelen dezelfde kwaliteit en breedte van ondersteuning behouden blijft.
Integraal Huisvestingsplan (IHP)
2026 is ons tweede jaar van uitvoering van het IHP waarin we samen met de schoolbesturen blijven investeren in duurzame toekomstgerichte schoolgebouwen. Hierbij blijven wij oog houden voor de integrale multifunctionele ontwikkeling van de onderwijsvoorzieningen. Ook in 2026 blijven we binnen het IHP gericht investeren in toekomstgerichte schoolgebouwen.
Voortijdig Schoolverlaters
De Twentse belofte 2020-2025 wordt in 2026 opgevolgd door een vernieuwd regionaal programma dat aansluit op de inwerkingtreding van de wet 'van school naar duurzaam werk'. Deze nieuwe wet ,die in 2026 in werking treedt, beoogt jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt duurzaam te begeleiden naar economische zelfstandigheid. De doelgroep van het Doorstroompunt wordt uitgebreid naar jongeren zonder startkwalificatie van 23 jaar naar 27 jaar. Het nieuwe programma richt zich naast het terugdringen van voortijdige schooluitval ook op het versterken van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt en op extra ondersteuning voor jongeren die dat nodig hebben.
Twentse Belofte (2020)
In dit programma werken wij niet samen met verbonden partijen.
4.1 Kinderen en jongeren in Hengelo krijgen ook door kwalitatief goed onderwijs gelijke kansen in de maatschappij | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
4.1.1 Minder kinderen en jongeren in Hengelo hebben een onderwijsachterstand |
Beleidsindicatoren | Peilwaarde | Jaarstukken | Streefwaarden begroting: | ||||
(jaar): | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | |
Percentage leerlingen van 2,5 tot 13 jaar in Hengelo met het hoogste risico op onderwijsachterstanden (%)1 | 15% (2021) | 16% | 14% | 14% | 14% | 14% | 14% |
Percentage peuters uit de doelgroep dat gebruik maakt van voorschoolse educatie (=bereik) (%)2 | 3 | 67%4 | 78% | 78% | 79% | 80% | 81% |
Beleidsindicatoren | Peilwaarde | Jaarstukken | Streefwaarden begroting: | ||||
(jaar): | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | |
Percentage voortijdig schoolverlaters dat terugkeert naar het onderwijs binnen een jaar | x%(2025) | n.v.t. | n.v.t. | ||||
Percentage jongeren dat een mbo2 diploma of hoger behaalt voor 23e | x%(2025) | n.v.t. | n.v.t. | ||||
betreffen nieuwe indicatoren. Data is nog niet beschikbaar.
4.2 Schoolgebouwen in Hengelo worden optimaal gebruikt | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
4.2.1 Schoolgebouwen passen beter bij de leerlingenaantallen |
Beleidsindicatoren | Peilwaarde | Jaarstukken | Streefwaarden begroting: | ||||
(jaar): | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | |
Bezettingsgraad (%): benodigde aantal m2 gebaseerd op leerlingaantallen op basis van de verordening/beschikbare aantal m2 schoolgebouw | 73% (2022) | 75% | 83% | 83%1 | 83% | 83% | 83% |
4.2.2 Schoolgebouwen in Hengelo worden multifunctioneler gebruikt, zoals voor kinderopvang (integrale kindcentra) | |||||||
Beleidsindicatoren | Peilwaarde | Jaarstukken | Streefwaarden begroting: | ||||
(jaar): | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | |
Percentage schoolgebouwen voor het basisonderwijs in Hengelo dat een integraal kindcentrum bevat (%) | 34%(2021) | niet opgenomen | 35% | 35% | 35% | 35% | 35% |
4.1 Kinderen en jongeren in Hengelo krijgen ook door kwalitatief goed onderwijs gelijke kansen in de maatschappij
4.1.1 Minder kinderen en jongeren in Hengelo hebben een onderwijsachterstand
In 2026 blijven we ons via de Lokale Educatieve Agenda (LEA) inzetten voor het vergroten van onderwijskansen. De focus ligt op het versterken van basisvaardigheden (taal, rekenen, digitale vaardigheden) en het bevorderen van gelijke ontwikkelkansen vanaf jonge leeftijd. We houden daarbij nadrukkelijk rekening met de financiële kaders (zie financiële toelichting), waaronder de landelijke korting. In 2026 maken we daarom een expliciete afweging over de reikwijdte en uitvoerbaarheid van onze ambities.
4.1.2 Meer jongeren behalen een startkwalificatie
In 2026 werken we aan de implementatie van de wet Van school naar duurzaam werk, waarbij de doelgroep van het doorstroompunt is uitgebreid van 23 naar 27 jaar. In Hengelo bedienen wij een groot deel van deze doelgroep nu al. Samen met het MBO, voortgezet speciaal onderwijs en praktijkscholen ontwikkelen we een vernieuwde regionale aanpak als opvolger van De Twentse Belofte, gericht op het voorkomen van schooluitval en het versterken van de aansluiting op werk.
4.2 Schoolgebouwen in Hengelo worden optimaal gebruikt
4.2.1 De schoolgebouwen passen beter bij de leerlingenaantallen
Voor het Integraal huisvestingsplan onderwijs (IHP) staat 2026 opnieuw in het teken van de overgang van plan naar uitvoering. Dit is onderdeel van het meerjarenplan van het IHP. Wij maken per businesscase inzichtelijk welke huisvestingsmaatregelen op welk moment nodig zijn, vanuit vastgestelde kaders voor financiën, kwaliteit, duurzaamheid en functionaliteit.
Wij zetten in op goede schoolgebouwen die voldoende ruimte bieden aan ons huidige aantal Hengelose leerlingen, maar die ook aan te passen zijn aan een stijgend aantal leerlingen vanuit onze opgave om als stad te groeien.
In het IHP is een uitvoeringsplan opgenomen voor 6 jaren (tot 2030). Het uitvoeringsprogramma beschrijft de huisvestingsmaatregelen voor de scholen.
In 2026 wordt gestart met de feitelijke realisatie van de eerste schoolprojecten uit het programma.
4.2.2 Schoolgebouwen in Hengelo worden multifunctioneler gebruikt, zoals voor kinderopvang (integrale kindcentra)
In 2026 zetten we via het IHP en de bijbehorende uitvoeringsplannen in op een efficiënt en multifunctioneel gebruik van schoolgebouwen. We versterken de verbinding met kinderopvang en andere kernpartners binnen het gebouw én met de wijk, afgestemd op de lokale behoefte. Zo krijgt de school steeds meer een centrale rol in de buurt.
De gemeente Hengelo voert haar wettelijke taken rond het openbaar onderwijs uit. Jaarlijks worden begroting en jaarrekening van de stichtingen ter kennisname aan de gemeenteraad gestuurd. Daarnaast vindt tweejaarlijks overleg plaats tussen de directeur-bestuurder, raad van toezicht en gemeenteraad.
Wij blijven samen met partners uitvoering geven aan de actielijnen uit de Lokale educatieve agenda 2024-2027.
De inzet op passende Buitenschoolse Opvang (BSO+) voor kinderen tot 13 jaar wordt voortgezet, met aandacht voor afstemming met de basisondersteuning.
De inzet van Jeugdhulpteams (JHT) op school liep tot juli 2025; in 2025 is een aanbesteding gestart voor een vernieuwde structuur die vanaf eind 2025/begin 2026 wordt ingevoerd, in samenwerking met onderwijs en jeugdhulppartners.
In het basisonderwijs blijft het preventieteam jeugd actief, met de schoolzorgondersteuners (SZO) als integraal onderdeel daarvan. Zie ook paragraaf 5.2.6 (sociaal domein).
Wij blijven ons inzetten op het voorkomen en bestrijden van onderwijsachterstanden, onder andere via voldoende en kwalitatief goede voor- en vroegschoolse educatie (VVE) en het bereiken van ouders in de voorschoolse periode.
Binnen het project ‘Basisvaardigheden preventie en onderwijs’ richten we ons op een kansrijke start in groep 3 en samenwerking met (aankomende) ouders.
Wij blijven inzetten op het tegengaan van lage basisvaardigheden onder verschillende doelgroepen door het coördineren en organiseren van activiteiten. Wij pakken samen met de partners Bibliotheek, Stichting Wijkracht en het ROC van Twente laaggeletterdheid aan via het Taalpunt Hengelo.
Samen met het onderwijs en het Expertisecentrum Jonge Kind wordt de zorgstructuur verder ontwikkeld, in samenwerking met de aanbieder van basisondersteuning.
Wij zetten ons actief in voor schoolaanwezigheid. Dit doen we samen met onderwijs, zorg en arbeid via de opvolger van de ‘Nieuwe Twentse Belofte’, waarin jongeren tot 27 jaar ondersteuning krijgen richting onderwijs of werk.
Binnen het leerlingenvervoer staat integrale vervoersondersteuning centraal, met aandacht voor zelfstandig reizen waar mogelijk, bijvoorbeeld met een reismaatje.
Wij werken met het onderwijsveld aan evenwichtige spreiding en optimaal gebruik van schoolgebouwen, zoals vastgelegd in het IHP Onderwijs (eerste tranche tot 2030).
Wij zorgen voor voldoende en functionele gymnastieklokalen ter ondersteuning van het bewegingsonderwijs.
Taakveld | Saldo rekening 2024 | Saldo begroting 2025 | Lasten begroting 2026 | Baten begroting 2026 | Saldo begroting 2026 | Verschil 2026 - 2025 |
|---|---|---|---|---|---|---|
4.1 Openbaar basisonderwijs | - | - | - | - | - | - |
4.2 Onderwijshuisvesting | -5.921 | -6.330 | 6.517 | 870 | -5.647 | 683 |
4.3 Onderwijsbeleid en leerlingzaken | -3.112 | -2.866 | 7.144 | 3.529 | -3.615 | -748 |
Totaal 4 Onderwijs | -9.033 | -9.197 | 13.662 | 4.399 | -9.262 | -65 |
Taakveld | Saldo begroting 2026 | Saldo begroting 2027 | Saldo begroting 2028 | Saldo begroting 2029 |
|---|---|---|---|---|
4.1 Openbaar basisonderwijs | - | - | - | - |
4.2 Onderwijshuisvesting | -5.647 | -5.678 | -5.749 | -6.166 |
4.3 Onderwijsbeleid en leerlingzaken | -3.615 | -3.863 | -3.807 | -3.766 |
Totaal 4 Onderwijs | -9.262 | -9.541 | -9.556 | -9.931 |
4.2 Onderwijshuisvesting (€ 683.000 voordeel)
In de Zomernota 2023-2027 (23-FP-4.5) hebben wij investeringsruimte vrijgemaakt voor het IHP in onze begroting op basis van scenario 2b (€ 10 miljoen per jaar). De verwachte investeringen worden hierbij gedaan in de jaren 2025 t/m 2029. De kapitaallasten kennen hiermee een opgaande lijn tot en met 2031. De stelpost voor de kapitaallasten is begroot met ingang van 2025, de eerste businesscase (IKC de Kiem) is vastgesteld door het college en de volgende businesscases worden uitgewerkt. Daarnaast hebben wij het eerste voorbereidingskrediet in de begroting opgenomen in 2025 voor de Kiem. In de Zomernota 2025-2029 (25-FP-4.1) hebben wij aangegeven in 2025 te starten met investeren. De kapitaallasten zullen per 2027 landen in de begroting. De bijbehorende actualisatie van de te verwachten kapitaallasten, zodat deze met ingang van 2027 in zullen gaan, zorgt voor een fluctuatie in de meerjarenramingen. Dit zorgt voor een verschil ten opzichte van de begroting 2026.
De sloop van de noodlokalen op het scholeneiland bij de OSG Hengelo is incidenteel opgenomen in de begroting 2025 (25-FP-4.1).
Er is voor een aantal jaren rekening gehouden met middelen voor projectbegeleiding IHP. Deze middelen zijn nog beschikbaar tot en met 2026 (23-FP-4.5).
In (25-FP-4.3) zijn diverse kleine wijzigingen opgenomen binnen programma 4, waaronder de incidentele kosten voor het gebruiksklaar maken van de school aan de Dr. Kuyperstraat voor ExpeditieWijz en het structureel aframen van de budgetten brandveiligheidsvoorzieningen en schadeherstel op basis van de realisatie van afgelopen jaren.
Op basis van de nieuwe meerjarenonderhoudsplannen is gebleken dat de onderhoudsbudgetten niet toereikend zijn om het vastgestelde niveau 3 te handhaven. Dit leidt tot een hogere dotatie aan de voorziening onderhoud.
4.3 Onderwijsbeleid en leerlingenzaken (€ 748.000 nadeel)
Sinds corona hebben we incidenteel extra rijksmiddelen ontvangen om deze in te zetten ter voorkoming van onderwijsvertraging. De looptijd van deze specifieke uitkering is tot en met juli 2025 en tot deze tijd konden wij de middelen inzetten. Deze middelen zijn ingezet voor het Jeugdhulpteam, voor extra inzet van schoolmaatschappelijk werk en jongerenwerk en voor cultuureducatie voor peuters.
De rijksmiddelen voor het achterstandenbeleid worden jaarlijks bijgesteld en zijn inzetbaar over een periode van vier jaar (2023–2026). De stijging van de noodzakelijke subsidieuitgaven, om onze taken op onderwijsachterstanden uit te kunnen blijven voeren, is groter dan de toename van de beschikbare rijksmiddelen. Het Rijk heeft aangekondigd om vanaf 2026 en 10% bezuiniging door te voeren op het gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid (GOAB). Deze bezuiniging zet de uitvoering van onze ambities onder druk die bijvoorbeeld in het LEA zijn opgenomen (zie beleidsmatige ontwikkelingen). Dit zal vanaf 2026 afwegingen vragen in welke kwaliteit en breedte van ondersteuning we kunnen behouden en wat we daarnaast kunnen inzetten op onze ambities.
De uitbreiding van de formatie leerplichtambtenaren is verlengd van september 2026 tot en met augustus 2029 in verband met het toegenomen aantal verzuimmeldingen (25-FP-4.2).
De toepassing van de nieuwe systematiek voor loon- en prijsontwikkeling zou in 2026 leiden tot een aanzienlijk nadelig effect op de subsidie-index. Om te voorkomen dat organisaties onverwacht worden geconfronteerd met lagere subsidies, en om hen de tijd te geven zich aan te passen aan de gewijzigde indexeringssystematiek, is besloten om in zowel 2026 als 2027 een aanvullende compensatie toe te passen (zie 25-FP-5.10) . Hierdoor vallen de uitgaven in deze jaren hoger uit dan in 2025.
Het resterende verschil wordt voornamelijk veroorzaakt door prijsindexatie en toerekening van uren.
Onderwijs en transformatie
Ook het onderwijs is onderdeel van de transformatie in het sociaal domein. Ze hebben een belangrijke rol voor kinderen in Hengelo. Ook hier zal de taakstelling van het Rijk, indirect vanuit jeugdzorg, en direct op subsidies voor het onderwijs impact hebben op de voorzieningen in Hengelo. We zien een risico voor het verschralen of wegvallen van extra ondersteuning op en rondom school. Daardoor kan er meer ongelijkheid tussen kinderen ontstaan.
Afhankelijkheid externe partijen
De gemeente is afhankelijk van externe partijen in onderwijs en opvang, terwijl zij wel verantwoordelijk is voor voldoende en kwalitatief goede VVE-plekken. Het structurele lerarentekort en onduidelijkheid over landelijke ontwikkelingen, zoals gratis kinderopvang, beperken onze sturingsmogelijkheden en kunnen leiden tot extra kosten.
Onderwijshuisvesting
De huidige plannen voor onderwijshuisvesting zijn vooral gebaseerd op het huidige demografische beeld. De verwachte groei van de stad om door te groeien naar meer dan 100.000 inwoners, is hierin nog niet meegenomen. Hiermee lopen we een risico dat hetgeen de komende jaren wordt gerealiseerd nog niet optimaal aansluit bij de toekomstige vraag. De 4 jaarlijkse herijking van het IHP kan hierop meebewegen.
Daarnaast zijn we nu rondom de nieuwe locaties primair in overleg met schoolbesturen. Het risico is dat er daardoor nog te weinig is gekeken naar bredere oplossingen, zoals multifunctionele accommodaties (MFA’s) waarin scholen samenwerken met andere voorzieningen. Door breder te denken, kunnen gebouwen beter worden benut en wordt de leefomgeving versterkt. Dit vraagt om een integrale aanpak en samenwerking tussen verschillende partijen. Het investeringskader voor het IHP is berekend op basis van onderwijshuisvesting en niet voor bredere accommodaties.
Daarnaast zijn er continu ontwikkelingen in het onderwijs, waardoor er kosten worden gemaakt die niet in het IHP zijn opgenomen. Met daarnaast de inflatie en hogere bouwkosten kan er een tekort ontstaan op het investeringskader IHP. Dit kan betekenen dat er keuzes gemaakt moeten worden over tempo, omvang en kwaliteit van de onderwijshuisvesting.